Tarlaören (Balama)

Karaman merkeze bağlı köy.

37° 3′ 18,327” kuzey ve 33° 14′ 41,6688” doğu koordinatlarında bulunan köy, Karaman’ın güneyinde yer almaktadır.

Karaman’a uzaklığı 20 km olan köyün bulunduğu yerin rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 1.244 m’dir.

Köy, Dereköy (Fisandon), Gökçe, Tavşanlı ve Seyithasan köyleriyle komşudur.

Köye 8 km mesafeden daha yakın 6 köy bulunmaktadır. Seyithasan 2,08 km, Tavşanlı 3,64 km, Gökçe 4,12 km, Boyalı 5,47 km, Kozlubucak 7,18 ve Ağaçyurdu 7,32 km’dir.

Köy, Kayserilioğullarının çiftliği iken köydeki çiftçilerden Celil ÇOLAK, Ali DOĞAN ve Ali ÇOBAN’ın satın alarak, akrabalarını bir araya getirmeleriyle teşkil edilmiştir.

Köy, H. 906/ M. 1500 yılı Mufassal Tahrir Defteri’nde (TD., nr. 40), sayfa 949’da “Balime” olarak geçmektedir.

H. 948/ M. 1541 yılı Mufassal Tahrir Defteri’nde (TD., nr. 415), sayfa 136’da “Balume” olarak kayıtlıdır.

XVI. asrın sonlarına doğru Tımar Ruznamçe Defteri’ne göre Karye-i Balime; Karaman eyâleti, Konya sancağının, Lârende nâhiyesine tâbi’ idi.

H. 13 Cemâziye’l-evvel 983/ M. 20 Ağustos 1575 tarihinde Karye-i Balime’nin hâsılı 2.724 akçe olup, tımarı İsmâ’îl-oğlu Hasan’ın elindedir (RD., nr. 48, s. 45/2).

H. 12 Şevval 983/ M. 14 Ocak 1576 tarihinde Karye-i Balime’nin hâsılı 2.724 akçe olup, tımarı Hürmüz’ün elindedir (RD., nr. 48, s. 11/1).

H. 18 Muharremü’l-harâm 984/ M. 17 Nisan 1576 tarihinde Karye-i Balime’nin hâsılı 2.724 akçe olup, tımarı Mezid-oğlu Bayezid’in elindedir (RD., nr. 48, s. 6/2).

H. 992/ M. 1584 yılı Mufassal Tahrir (Hariç-ez) Defteri’nde (TD., nr. 615), sayfa 23’de İmâret-i Sultaniye (Karapınar) Vakfı olduğuna dair kayıt düşülmüştür.

Lârende şehrinin Odun (ve) Toprak defterinin beyanında; Karye-i Balime’nin yol yapımı için kullanılmak üzere 1 kantar toprak ve 1 kantar odun tahsis olunmuştur (KŞS., nr. 280, 1a, sene H. 1054/ M. 1644).

Şeyh Alî Semerkandî evlâdı Sunullah Paşa-zâde Abdülmü’min Paşa’nın oğulları arasındaki mirâs anlaşmazlığına dair H. Rebi’ül-evvel 1117/ M. Temmuz 1705 tarihli hüküm kaydından, Paşa’nın oğlu Yahyâ Bey’in Lârende’de ise Paşa Hanı denilen bir han ile Balama köyünde bir çiftliği olduğu anlaşılmaktadır (BOA., AŞD., nr. 43, s. 291, hkm. 1170, 1171; BOA., A.DVN., 1041/68).

Sarıkavak Subaşısı Osmân-oğlu Koca Abdülkadir, yanında bulunan Mut Subaşısı Hâcı Bey-oğlu Ahmed, Karataş Subaşısı Abdülhalim-oğlu Hâcı Halîl, Bolacalı Yörük Cemaati Kethüdası Abdülkerim ve kendilerine bağlı 1.000’den fazla adamla, “Lârende kazâsını istila dâiyesiyle” H. 18 Ramazan 1197/ M. 17 Ağustos 1783 tarihinde saldırmıştır. Lârende Âyanı Çavuş-zâde Hacı Abdurrahmân Ağa’nın ve diğer birkaç kişinin hânelerini basarak mal ve eşyalarını yağmalamışlar; onun adamlarından ve Lârende ahâlisinden 15 kişiyi, ayrıca müderrislerden Abdülhalim Efendi ve Ahmed Efendi’yi öldürmüşlerdi. Bunun üzerine Mikdad Ahmed Paşa’nın, maiyetindeki 200 kadar askerle harekete geçtiğini haber alan âsiler, Lârende’nin güneyindeki sarp ve dağlık yerlerden geçerek şehre 1,5 saat mesafede olan Berun (Mesirun?) köyüne gelerek, burada kuvvetlerini takviye edip, bazı savunma tedbiri de almışlardı. Fakat Ahmed Paşa’nın askerleri yetişmiş ve iki taraf arasında 3 saat süren çatışmada tutunamayan isyancılar, Lârende-Mut yoluna yakın ve engebeli arazide kurulu bulunan Balama ve Seyidhasan köylerinden de birkaç kişiyi öldürdükten sonra Öztemur köyüne varıp, burayı kendilerine karargâh ittihaz etmişlerdi. Bu durumda Mikdad Ahmed Paşa, İçel sınırına yakın ve dağlık bir alana tutunan isyancıların üzerine, sahip olduğu az sayıdaki kuvvetle varmanın muhtemel risklerini bildiğinden, geri çekilerek durumu Hükûmete rapor etmiştir.

İsyânın bastırılmasının zaman alması ve bu arada durumunu daha da sağlamlaştıran Abdülkadir Ağa ve adamları, Karaman-İçel arasındaki yolun kontrolünü ele geçirip, İçel tarafına giden tüccârın mal ve eşyalarına el koymaya başlamışlardı. Bu şekilde hadisenin günden güne büyüyerek, bölgedeki halkın günlük hayatını etkileyici boyutlara ulaştığına dair şikâyetler çoğalmıştır (BOA., AAD., nr. 4, s. 343).

H. 12 Cemâziye’l-evvel 1246/ M. 7 Kasım 1830 tarihli Medîne-i Lârende kazâsının mahallât ve kurâsından cem’ ve tedârik birle Konya’ya irsâl olunan şairin (köy ve kazaların arpa) kaydedildiği defterde; Balime çiftliğinden 10 kile beyân olunmuştur (KŞS., nr. 296, s. 155.1).

H. 15 Safer 1247/ M. 26 Temmuz 1831 tarihinde Balime çiftliğinde; Alî’nin-oğlu Osmân, askere alınmıştır (KŞS., nr. 296, s. 86.2).

H. 1256/ M. 1840 yılı Temettü’ât defterinde Lârende Kâzası’na bağlı “Balama Çiftliği” için “Sâhib-i Çiftlik Çavuş-oğlu Abdurrahmân Ağa sâkin-i Lârende; Karapınar perakendesinden olub Konya A’yânı Süleymân Beğ tarafından iltizâm olunarak rü’yet ve ta’şîr oluna geldiği” ifadesi kullanılmıştır.

Çiftlikteki hâne reisleri ve meslekleri; Kısa boylu kır sakallı Alî Kethüda (muhtar-ı evvel, çiftçi) Abdurahmân-oğlu Abdurâhman (sabi), orta boylu kumral sakallı Mustafâ (çiftçi), Orta boylu kara sakallı Alî (çiftçi), Uzunca boylu kara sakallı Mahmûd(çiftçi), Orta boylu ak sakallı Mustafâ (çiftçi), Kısa boylu kara sakallı Durmuş (çiftçi), Orta boylu kıvırcık sakallı Abdülkerîm (çiftçi), Uzunca boylu kumral sakallı Durmuş (çiftçi), Kısa boylu kara sakallı Mehmed (çiftçi), Orta boylu ak sakallı Ahmed (çiftçi), Alî-oğlu orta boylu kırca sakallı Ramazan (çiftçi), Orta boylu müzellef sakallı Mustafâ (rençber), Orta boylu kara sakallı Mehmed (rençber), Kısa boylu kumral sakallı Mehmed (rençber) ve orta boylu aksakallı Ahmed’dir (rençber) (BOA., ML., VRD., TMT., nr. 10442, s. 259-261).

15 hâneli çiftlikte; 14 adet bargir (beygir), 13 adet bozdeve, 3 adet horum deve, 26 adet inek, 165 adet keçi, 19 adet merkeb, 31 adet öküz, 9 adet tana, 21 adet zenbûr (arı) kovanı kayıtlıdır.

Balama Çiftliği’nin hayvân kıymeti 15.366 kuruş, temettü’âtı 2.330 kuruş, yekûnu 17.696, hâne başı ortalama gelir 1.180 kuruş ve tekâlifi 1.040 kuruştur (BOA., ML., VRD., TMT., nr. 10442, s. 259-261).

H. 1312-1317/ M. 1897-1901 yılları 323 Numaralı Karaman Şer’iyye Sicili’nde Balama Karyesi’nden ismi geçenler şunlardır: “Ahmed bin Durmuş, Mehmed bin Mehmed, Elife bint-i Alî, Alî bin Musdil, Emine bint-i Emîn, Alî bin Mehmed, Ümmühânî bint-i Mehmed, Mevlüd bin Durmuş, Emine bint-i Mehmed, Mehmed bin Mustafâ.”

Köy, 25 Kânûn-ı Evvel 1313 (6 Ocak 1898) tarihli Karaman Şer’iyye Sicili’nde “Balaman” olarak kaydedilmiştir.

Konya Vilâyeti Sıhhiye Müdürü Dr. Nazmi Azmi Bey [SELCEN, 1303 (1887), Arapgir, Malatya-1945, İstanbul] tarafından  1338 (1922) yılında kaleme alınan “Türkiye’nin Sıhhi-i İçtimai Coğrafyası, Konya Vilâyeti” adlı eserde; Karaman Kâzası, Merkez Nâhiyesi’ne bağlı köyler arasında ismi geçmektedir. Söz konusu kitabı yayına hazırlayan Mehmet KARAYAMAN, köyün “Balama” olan ismini sehven “Yalama” olarak Lâtinize (transkript) etmiştir.

Sapancalı Muallim H. Hüsnü Bey [SAVAŞÇIN, 1310 (1893)-1958]; 1338 (1922) yılında kaleme aldığı “Karaman Ahval-i İçtimâiyye Coğrafiyye ve Tarihiyyesi” isimli kitabında, Merkez kazâya tabi Balama Köyü’nün merkeze 3 saat mesafede olduğunu kaydetmiştir.

1344 (1928) yılında eski Türkçe alfabe ile yayınlanan “Son Teşkilat-ı Mülkiye’de Köylerimizin Adları” isimli kitapta Balama Köyü; Konya Vilayeti, Karaman Kazası, Merkez Nâhiyesi köyleri arasında zikredilmiş ve eski Türkçe harfler ile “باﻻمه”, Lâtin harfleriyle “Balama” şeklinde ifade edilmiştir.

Köyün “Balama” olan adı; yabancı ad taşıdığı gerekçesiyle 1961 yılında “Tarlaören” olarak değiştirilmiştir.

Köy, Konya İli, Karaman İlçesi, Merkez Bucağı’na bağlı iken, 15 Haziran 1989 tarihinde kabul edilen 3578 sayılı 4 il ve 5 ilçe Kurulması Hakkında Kanun gereğince Karaman İli, Merkez İlçe, Merkez Bucağı’na bağlanmıştır (21 Haziran 1989 tarihli ve 20202 sayılı Resmî Gazete).

Karaman ve köylerini araştıran ve bunu kitabında yayınlayan Durmuş Ali GÜLCAN (R. 1319/ M. 1904, Karaman-1996 Karaman), köyün eskiden Kayserilioğullarına ait bir çiftlik olduğunu kaydetmektedir.

GÜLCAN, Kayserilizâde Osmân Efendi’nin zaman zaman çiftliğine yerleşen çiftçilere kıyıdan köşeden hisseler verdiğini ve dışarıdan gelen yörüklere de parça parça satmak suretiyle alakalarının kalmadığından bahsetmektedir.

Anadilden Derlemeler isimli kitapta; büyükçe taşlara “balamar” denildiği kayıtlıdır. Duvar yapımında kullanılan ufakça yassı taşlara “balama” denilmektedir.

Yersiz ve gereksiz olarak köylerin adlarının değiştirildiği yıllarda Masdat Köyü’ne “Muratdede” isminin verildiğini kaydeden GÜLCAN, “Balama Köyü’ne de köyün sol yanı başındaki sık çam ormanlığı arasındaki yatır ‘Boran Dede’nin adı andaç verilerek ‘Borandede’ denilseydi daha münasebetli olurdu. Hiç olmazsa ‘Tarlaören’ değil de ‘Tarlaözü’ denilseydi daha güzel olurdu” demektedir.

GÜLCAN, köylülerin yağmur duası için Boran Dede’nin ziyaretgâhına gittiklerini ve çevresindeki ağaçlara dokunulmadığından bahsetmektedir. Eğer dokunan olursa kendisine ve ailesine felâkete uğrayacağına inanılırmış.

GÜLCAN, köyün Manavlı Mevkii denilen aşağı kısımlarının Karamanlı Rum zenginlerinden iki ailenin çiftliği olduğunu ve “Adrasan Çiftliği” denildiğini kaydetmektedir.

1256 (1840) yılı Temettü’ât defterinde 16 hâne olan köyde 40 erkek kaydına rastlanmaktadır. Buna göre nüfusunun 80-96 arasında olduğu tahmin edilmektedir.

Köyde 1314 (1896) yılı Konya Vilâyeti Salnâmesi’ne (İl Yıllığı) göre 21 hânede 107 kişi kayıtlıdır.

Köy, 1321 (1904) yılındaki genel nüfus kütüğü yazımında 62 kişi olarak sayılmıştır.

Sapancalı Muallim H. Hüsnü Bey, 1338 (1922) yılında köyün nüfusunu 13 hâne ve 68 kişi olarak kaydetmiştir.

Köyün nüfusu, 1341 (1925) yılında yapılacak mebus (milletvekili) seçimi için hazırlanan nüfus defterine göre 330 kişidir.

Köy; 1935’de 135, 1940’da 148, 1945’de 164, 1955’de 212, 1960’da 194, 1965’de 238, 1970’de 279, 1975’de 234, 1980’de 217, 1985’de 181, 1990’da 181 ve 2000’de 103 kişi olarak sayılmıştır.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2007 yılında geçilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine (ADNKS) göre köyün nüfusu 81 kişidir.

2008’de 84, 2009’de 79, 2010’da 74, 2011’de 69, 2012’de 72, 2013’de 64, 2014’de 46, 2015’de 47, 2016’da 46, 2017’de 45, 2018’de 70 ve 2019’da 61, 202’de 62 ve 2021’de 54 kişi olarak tespit edilmiştir.

47 seçmeni olan Tarlaören Köyü’nde 1 Kasım 2015 günü yapılan 26. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri’nde 41 seçmen 1407 numaralı sandıkta oy kullanmıştır. Kullanılan oyların tamamı geçerli sayılmıştır.

Tarlaörenliler, 25 oyla en fazla AK Parti’yi tercih etmişlerdir. MHP ve CHP 7’şer oy almıştır. HDP’ye ise hiç oy çıkmamıştır.

16 Nisan 2017 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçişi öngören halk oylaması (referandum) sonuçlarına göre; Tarlaören Köyü’nde %74,42 oranında “evet” ve %25,58 oranında “hayır” çıkmıştır.

Köyün muhtarı, Mustafa LEVENT’tir [irtibat numarası: 0 (532) 208 48 26].

Köyün azaları; Mustafa LEVENT (Ramazan oğlu), Hasan KESER (Yusuf oğlu), Mehmet DÖLEK ve Musa ÖZ’dür.

Köyün eski muhtarları; Mehmet SEMİZ (2004-2019), Davut YANAR (1994-2004), Ali LEVENT 1984-1994), Tayyar DÖLEK (1977-1983), Ali LEVENT (1973-1977), Tayyar DÖLEK (1971-1973), Kazım ÖCALAN (1968-1970), Musa BAMBUL (1963), Ali KOLUKISA (1962-1963), Hulki YILMAZ (1957-1959), Ahmet ÖZDEMİR (1954-1956), Bayram BAMBIL (1953), Musa ÖÇALAN (1952-1953), Ahmet YANAR (1950), İbrahim SEMİZ (1949), Mehmet DOĞAN (1947-1949) ve Ali ÇETİNKAYA’dır (1941).

Köydeki sülâleler ve aldıkları soyadları; Akkuş (Çıntılar), Bambıllar (Bamıl, Kılıç), Daşlılar (Daşlı), Dölekler (Dölek), Esener (Bademli köyünden yerleşen tek aile), Kurbuşlar (Keser, Zorlu), Âşıklılar (Kolukısa), Cırıklılar (Levent), Öcalanlar (Öçalan), Sarıalilar (Semiz), Yörükler (Yanar) ve Tosmurlular’dır (Yılmaz).

İklim yapısı kışın soğuk ve yağışlı, yaz ayları ise kurak ve sıcaktır. Herhangi bir yer altı zenginliğine sahip olmayan köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır.

Köyde nohut başta olmak üzere buğday, nohut, arpa, elma, aspir, üzüm, ceviz, yulaf, silajlık mısır, yem bezelyesi, dane mısır, fasulye, patates, badem, domates, kavak ve kayısı yetiştirilmektedir.

Köyde, 111,811 dekar alan nadasa bırakılmaktadır.

Köyde 33 adet büyükbaş hayvan ile 180 adet koyun ve 47 adet keçi olmak üzere toplam 227 adet küçükbaş hayvan varlığı bulunmaktadır. 75 adet arı kovanı mevcuttur.

Köyün 184,4955 hektar merası bulunmaktadır.

Köyün kadastrosu 27 Eylül 1977 tarihinde kesinleşmiştir. Köy, “orman bitişiği köy” kapsamında olup, 334,1089 hektar orman varlığı bulunmaktadır.

Köyün mevkiileri; Akyokuş, Bıçakyurt, Dedebaşı, Hacımolla, Karabucak (Çamın üstü, Dedebaşı), Karalar, Kırıkçam (Bakkalbeleni), Kızıkçam, Köycivarı, Köyiçi, Köyönü, Kurukavak, Ören (Kah), Peynirlik, Sıcakyurt ve Soğukgöz’dür.

Köyün ilkokulu 1990’lı yıllarda “ders yapılamaz” raporu verildiğinden, 12 m²lik eski câmii odası derslik olarak kullanılmıştır. Öğrenci sayısının giderek azalması nedeniyle Lâle Köyü’nde bulunan ilk ve ortaokulu’na taşınmaktadır.

Köyün kargir câmii bulunmaktadır.

Köyün içme suyu şebekesi vardır ancak kanalizasyon şebekesi yoktur. PTT şubesi ve PTT acentesi yoktur. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur.

Köy yolu asfalt olup, köy içi yollarına parke taşı döşenmiştir.

BİBLİYOGRAFYA:

Mehmet Çoraman, 280 No’lu Karaman Şeriye Sicili, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (basılmamış yüksek lisans tezi), Afyonkarahisar 2011, s. 23, 38; Ensar Köse, Âyanlar Çağında İçel Sancağında Sosyal Hareketlilik, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2013, s. 386, 459; Osman Gümüşçü, XVI. Yüzyıl Larende (Karaman) Kazasında Yerleşme ve Nüfus, Ankara 2001, s. 57, 141; Doğan Koçer, Karaman Temettü’ât Defterleri, Karaman 2007, c. I, s. 78, 231, 237, 241; c. II, s. 433-437; Sevda Gürbüz, 296 Numaralı Karaman Şer’iye Sicili Çerçevesinde 1829-1832 Yılları Arasında Karaman’da Sosyal, İdarî ve Hukukî Hayat, (Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2009, s. 246, 440, 441; Suat Yıldız, (H.984) 1576-1577 Tarihli Timar Ruznamçe Defterine Göre Karaman Eyaleti (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2010, s. 156, 223, 227, 260; Durmuş Ali Gülcan, Karaman Mahalle, Kasaba ve Köyleri Tarihçesi, Karaman 1989, s. 307, 308; Alaattin Aköz, 323 Numaralı Karaman Şer’iyye Sicili 1897-1901 (R. 1312-1317), Konya 2012, s. 62, 65, 78, 105, 119, 161; Son Teşkilat-ı Mülkiye’de Köylerimizin Adları, Dâhiliye Vekaleti, İstanbul 1928, s. 853; Sapancalı H. Hüseyin Bey, Karaman Ahval-i İctimaiyye, Coğrafiyye ve Tarihiyyesi (1338 R./ 1341 H.), Yayına Hazırlayan: İbrahim Gümüş, Ankara 1993, s. 72; Nazmi Azmi Selcen, Türkiye’nin Sıhhi-i İçtimai Coğrafyası Konya Vilâyeti, Yayına Hazırlayan: Mehmet Karayaman, Konya 2009, s. 80; Abdullah Uysal, Necati Alodalı, Musa Demirci, Dünü, Bugünüyle Karaman Kültür-Tarih-Coğrafya, Konya 1992, s. 181; İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Köylerimiz (1 Mart 1968 gününe kadar), Ankara 1968, s. 500, 614; İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Konya İli (Bülten 65), Ankara: 1965, s. 36; Musa Şaşmaz, Türkiye’nin İdarî Taksimatı (1920-2013), Ankara 2014, c. VIII, s. 322; c. X, s. 178; Orman İçi ve Orman Bitişiği Köyler ve Belediyeler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretimi Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara 2003, s. 378; http://sonuc.ysk.gov.tr erişim tarihi: 07.02.2016; www.tuik.gov.tr erişim tarihi: 05.02.2016; www.karaman.gov.tr erişim tarihi: 19.02.2016; www.bucivar.com/karaman/merkez/tarlaoren erişim tarihi: 08.01.2017.

Uğur ERKAN.