Karaman merkeze bağlı köy.
Karaman’ın kuzeyinde bulunan köyün uzaklığı 37 km’dir.
Köyün bulunduğu yerin rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 1.064 m’dir.
37° 28′ 25,9464” kuzey ve 33° 13′ 53,0688” doğu koordinatlarında yer alan köy, Madenşehri, Eğilmez, Kameni (Boyalıtepe), Çoğlu ile Karapınar Karakışla köyleriyle komşudur.
Köy merkezine 8 km mesafeden daha yakın 6 köy bulunmaktadır. Kameni 5,14 km, Karapınar-Karakışla 6,5 km, Madenşehri 7,03 km, Karapınar-Çiğil 7,72 km, Çoğlu 7,9 km ve Eğilmez 7,92 km’dir.
Kuzeyinde; Hömbelek Dağı, Pilav Dağı, Tekederesi ve Polat Koyağı güneyinde; Avrat Kakı, Kösenin Koyak, Palazderesi, Kumlu Boğaz, Aladana, Çuğlu koyağı, batısında; Sapkır, Çetdağı, Karatepe doğusunda; Tilki Koyağı yer alır.
Tarihî, sosyal ve kültürel yönleriyle Hotamış’ı kaleme alan Araştırmacı-Yazar Şükrü ÖZÜDOĞRU, köyden Memiş EKE’nin elinde olan ve eskiden beri burada bulunduğu söylenen bir sininin üzerinde “Sahibi Hâcı Abdullâh, H. 1195/ M. 1781” yazılı olduğunu gördüğünü kaydetmiştir.
Karaman’ın mahalle, kasaba ve köylerinin tarihçesini araştıran ve bunu kitabında yayınlayan Durmuş Ali GÜLCAN [1319 (1904), Karaman-1996, Karaman], köy halkını karakter yapıları ve etnik durumlarına göre Suriye dolaylarına fazlaca yerleşmiş olan Bayat Türk’lerinden oldukları ve Hotamış Türkmenleri’nin Şefaatli veya Avatlı (Agvatlı) oymağından olabileceklerini ileri sürmüştür.
Aslı “Otamış” olan “Hotamış”ın anlamına gelince Oğuz Türkmenlerinini göçer olmayan, yurtlarında ikamet edenlerine “Tohtamış” göçebe olup, çadırlarına çıkanlarına “Otamış” denilmiştir. Otama; göçme, çıkma, ayrılma, Tohtama ise; oturma kalma anlamlarını taşımaktadır.
III. Murat Han [982-1003 (1574-1595)] devrinde Halep Türkmenlerinin Beğdili oymağınından 45 hanelik bir obasının adının “Otamışlu” olduğu, aynı obaya mensup Türkmenlere Anadolu’ya gelince de “Hotamışlı” denilmiştir.
İşte yakın tarihte 1163’lü (1750) yıllarda Halep’ten gelerek şimdiki Hotamış’a yerleşen ve aslı göçer olan bugün Karaman, Karapınar ve Çumra’daki köy ve kasabalarındaki yerleşik düzende yaşayan Şefaatli, Şabanlı, Suğurlu, Hacıgözelli, Avatlı ve Celfeli isimleriyle anılan Türkmen oymaklarının Hotamış ve yöresinde kurdukları 24 köy ve kasaba kendilerine has kültürleriyle hayat sürmektedirler.
Köy halkı Hotamış Türkmenlerinden olup, Avatlı (Agvatlı) boyundandandır. Hotamış’a diğer oymaklarla birlikte gelmişlerdir. Ağalar topluluğu olan anlamına gelen Agavattan gelmektedir ve bu terimin kısaltılmasıdır. Köy, Avatlı oymağının Eğilmez köyünden sonra kurduğu obalardandır (Diğeri Uzunkuyu).
1285 (1868) yılında başlayan 5 yıl süren [1290 (1873)] halk arasında “Koca Doksan” diye bilinen kıtlık yıllarının karabulut gibi çökmesiyle açlıktan bütün hayvan sürüleri zayi olmuştur. İnsanlar bir yandan açlıkla mücadele ederken fitne ve fesat artmış, kimse kimseyi dinelemez olmuş, en son derbend ağası olan Ahmet Ağa’nın da yaşının ilerlemesi ve halk üzerinde nüfuzunu kaybetmesiyle Türkmenler arasında birlik ve beraberliği sağlayamaz duruma gelmiştir. Bu fırsattan yararlanan Türkmenler, çiftlik ve obalarından bir daha Hotamış’a dönmemişlerdir. Hotamış’a bağlı olan çiftlik ve obalar birer bağımsız köy hâlini almışlardır.
Bunlar Karacaören köyü olmak üzere Ortaoba (Karapınar’ın köyü), Kayacık, Küçükaşlama, Yenikuyu, Burunoba, Taşpınar, Üçhüyük, Camili Mescid, Karahüyük, Taşağıl, Sürgüç, Yılanlı, Uzunkuyu, Eğilmez, İslik, Feriz ve Şabanlı köyleridir.
Köyün yerleşim yeri sönmüş bir volkan olan Karadağ’ın eteklerinde yer almakta olup, bu yerde arazideki taşların siyaha yakın bir renkte olması ve ören yerinden dolayı buraya “Karacavirân” adı verilmiştir. Bu yerleşim yerinde yerüstü ve yeraltında, Bizans dönemine ait pek çok tarihi kalıntı vardır.
Köyün “Karacavirân” olan adı; 1961 yılında yabancı ad taşıdığı gerekçesiyle “Karacaören” olarak değiştirilmiştir. Türkiye’de eski adı “Karacavirân/Karacaveran” olup, “Karacaören” olarak değiştirilen 52 köy bulunmaktadır. Ayrıca eski ismi bulunmayan toplam 18 adet Karacaören Köyü’ne rastlanmaktadır.
Şu an 40 köy, 29 mahalle ve 4 bağlının adı “Karacaören”dir.
Köy, 1338 (1922) yılında Konya Vilâyeti Sıhhiye Müdürü Dr. Nazmi Azmi Bey [SELCEN, 1303 (1887), Arapgir, Malatya-1945, İstanbul]; tarafından kaleme alınan “Türkiye’nin Sıhhi-i İçtimai Coğrafyası-Konya Vilâyeti” kitabında, Konya Vilâyeti, Sultaniye (Karapınar) Kazası, Sutamış (Hotamış) Nâhiyesi’ne bağlı köy olarak geçmektedir.
1928 yılında eski Türkçe alfabe ile yayınlanan “Son Teşkilat-ı Mülkiye’de Köylerimizin Adları” isimli kitapta Karacaviran Köyü; Konya Vilayeti, Karapınar Kazası, Hotamış Nâhiyesi köyleri arasında zikredilmiş ve eski Türkçe harfler ile “قره جه ويران”, Lâtin harfleriyle “Karadja viran” şeklinde ifade edilmiştir.
Köy, Hotamış nâhiyesine bağlı iken 1300 (1883) yılında nâhiye merkezinin Kayacık köyüne taşınması nedeniyle bu nâhiyeye bağlanmıştır (Konya Salnâmesi, s. 107).
Hotamış’ın 1331 (1915) yılında nâhiyeliğini tekrar kazanmasından sonra tekrar buraya bağlanmıştır. Ancak bu fazla sürmemiş, Jandarma karakolunun Kayacık köyüne açılmasından sonra Kayacık köyü tekrar nâhiye merkezi olmuştur.
1940 yılında jandarma karakolunun Hotamış’a nakledilmesi ile Hotamış tekrar nâhiye hüviyetini kazanmıştır.
Köy 1942 yılına kadar Konya Vilayeti’nin Karapınar Kazâsı’nın Hotamış Nâhiyesi’ne bağlı olarak kalmıştır.
Karacaören Köyü, Cumhurbaşkanı İsmet İNÖNÜ, Başvekil Refik SAYDAM ve Dahiliye Vekili Ahmet Fikri TÜZER imzalı ve 4 Temmuz 1942 tarihli üçlü kararnâme ile Kameni (Boyalıtepe) Köyü ile birlikte Karaman Kazâsı’nın Kılbasan Nâhiyesi’ne bağlanmıştır (14 Temmuz 1942 tarihli ve 5157 sayılı Resmî Gazete).
Köyün nüfusu 1310 (1892) yılı Konya Vilâyeti Salnâmesi’nde (il yıllığı) 44 hâne ve 250 kişi olarak kaydedilmiştir.
Köy; 1935’de 290, 1940’da ?, 1945’de 322, 1950’de 443, 1955’de 520, 1960’da 569, 1965’de 631, 1970’te 499, 1975’de 554, 1980’de 608, 1985’te 705, 1990’da 677 ve 2000’de 630 kişi olarak sayılmıştır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından geçilen 2007 yılında geçilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne (ADNKS) göre köyün nüfusu 487 kişidir.
2008’de 453, 2009’da 448, 2010’da 418, 2011’de 422, 2012’de 397, 2013’de 395, 2014’de 394, 2015’de 380, 2016’da 374, 2017’de 364, 2018’de 336, 2019’da 328, 2020’de 318 ve 2021’de 321 kişi olarak tespit edilmiştir.
Köydeki sülâleler ve aldıkları soyadları; Karasüleymanoğulları (Büyüktuna, Cebe, Gökmen, Karaduman, Konuksever), Sarıkocalar (Aladağ, Alim, Dürül, İzgi, Sarman), Mercenler (Garipler de deniliyor, Uzunkuyu ile Madenşehri arasında yer alan Ozar’dan gelmişlerdir, Göktekin), Severler (Karapınar İsmil’den gelmişler, Sever), Akpınarlar (Çumra Türkmencamili’den gelmişler, Akpınar), Çalışlar (Kayacık’tan gelip yerleşmişler, Çalış), Ekeler (Burunoba- Karacaören köyleri karışımı, Eke).
Köyde en fazla “Karaduman” soyadı bulunurken, bunu “Göktekin” soyadı izlemektedir.
241 seçmeni olan Karacaören Köyü’nde 1 Kasım 2015 günü yapılan 26. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri’nde 217 seçmen 1372 numaralı sandıkta oy kullanmıştır. Kullanılan oyların 214’ü geçerli sayılmıştır.
Karacaörenliler 174 oyla en fazla AK Parti’yi tercih etmişlerdir. MHP 29 oy ve CHP 2 oy almıştır. HDP’ye ise oy çıkmamıştır.
16 Nisan 2017 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçişi öngören halk oylaması (referandum) sonuçlarına göre; Karacaören Köyü’nde %92,56 “evet” çıkarken, %7,44 oranında “hayır” çıkmıştır.
Köyün muhtarı Mustafa KARADUMAN’dır [irtibat numarası: 0 (539) 356 03 08].
Köyün azaları; Murat KARADUMAN, Murat CEBE, Zekeriya UZEL ve Mehmet AKPINAR’dır.
Köyün eski muhtarları; Mehmet GÖKTEKİN (2009-2014), Bayram Ali SEVER (1994-2009), Mehmet Nuri GÖKTEKİN (1989-1994), D. Mehmet SEVER (1984-1989), Seydi Bayram EKE (1977-1984), D. Bayram GÖKTEKİN (1975-1977), Ali KARADUMAN (1973-1974), Mehmet Nuri GÖKTEKİN (1968-1973), Ali Osman EKE (1966), Mehmet GÖKTEKİN (1963-1966), Süleyman GÖKTEKİN (1954-1960), Musa GÖKTEKİN (1950), Ali EKE (1947-1950) ve İsmail KARADUMAN’dır (1941-1947).
Köyde geçim tarım ve hayvancılığa dayanmakla beraber zengin kum ocakları vardır.
Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir. Yağışlı mevsim ilkbahar ve kıştır. Karasal iklim step türü bitki topluluğunu oraya çıkarmıştır. Bilindiği üzere step bitki örtüsü ilkbaharda yeşeren yazın kuruyan otsu bitki örtüsüdür.
Köyde buğday başta olmak üzere nohut, arpa, dane mısır, üzüm, badem, yonca, aspir, ceviz, ayçiçeği, silajlık mısır ve Macar fiği yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Köyde 1.057 dekar alan nadasa bırakılmaktadır.
Köyün 326 adet büyükbaş hayvan ile 3.679 adet koyun ve 1.294 adet keçi olmak üzere toplam 4.973 küçükbaş hayvan varlığı bulunmaktadır.
Köyün Eğilmez Köyü ile birlikte tarımsal kalkınma kooperatifi bulunmaktadır. Kooperatif hayvancılık projesi uygulamıştır.
1992 yılında kurulan sulama kooperatifinin 92 ortağı bulunmaktadır ve 7.320 hektar alana sulama hizmeti vermektedir.
Köy, 2013 yılında 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu gereğince uygulama alanı (4.715 hektar) ilân edilmiş olup, arazi toplulaştırması çalışmaları ise devam etmektedir.
Köyün kadastrosu 28.07.1977 yılında kesinleşmiştir. Köyün orman varlığı bulunmamaktadır.
Köyün mevkileri; Aladana, Beşarkaç, Karadağkaratepe, Kızıldağ, Köycivarı, Köyiçi, Köyyamacı, Kumluboğaz, Melengiçli, Polatkoyağı, Soğlabucağı, Tekederesi ve Uzunboğaz’dır.
Köyün 1939 yılında tamir gören câmii vardır. Köyün doğusunda 2 katlı Kur’ân Kursu bulunmaktadır.
Köyün ilkokulu 1951 yılından itibaren hizmet vermektedir. 1987 yılında yenilenen ilkokulun derslik sayısı 4 olup, 52 öğrencisi bulunmaktadır.
Köyde kuzuların doğumuna elli gün kala söylenen bir say’a:
Üşüdüm Allah üşüdüm
Dağdan armut deşirdim
Armudumu yemişler
Bana çirkin demişler
Ben, çirkin değil güzelim
Derin kuyu beş keçi
Hani keçinin erkeci
Erkeç kazanda kaynar
Çebiç çayırda oynar
Saya saymaya geldim
Para almaya geldim
(Kaynak: Noman KARADUMAN)
Köyü çevre ile bağlayan yol 1971 yılında stabilize iken 1995 yılında asfaltlanmıştır. Köy içi yolları 2011 yılı Ağustos ayı itibariyle parke taşı ile kaplanmıştır.
Köyün içme suyu köydeki 1971 yılında açılan sondaj kuyudan sağlanmaktadır. Köyün içme suyu şebekesi vardır ancak kanalizasyon şebekesi yoktur.
Köye elektrik 1980 yılında gelmiştir.
BİBLİYOGRAFYA:
İbrahim Gündüz, Bütün Yönleriyle Karapınar, Konya 1980, s. 499, 562, 563; Şükrü Özüdoğru, Tarihî, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Hotamış, Konya 2013, s. 51, 109, 110; Durmuş Ali Gülcan, Karaman Mahalle, Kasaba ve Köyleri Tarihçesi, Karaman 1989, s. 225-226; İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Köylerimiz (1 Mart 1968 gününe kadar), Ankara 1968, s. 310-312; Şükrü Özüdoğru, Tarihi, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Hotamış, Konya 2013, s.; Abdullah Uysal, Necati Alodalı, Musa Demirci, Dünü, Bugünüyle Karaman Kültür-Tarih-Coğrafya, Konya 1992, s. 155; Osman Ülkümen, Karaman ve Çevresi Türkmenleri Tarihi, Kültürü, Karaman 2011, s. 63, 70, 92; Musa Şaşmaz, Türkiye’nin İdari Taksimatı (1920-2013), Ankara 2014, c. 10, s. 276; Son Teşkilat-ı Mülkiye’de Köylerimizin Adları, Dahiliye Vekaleti, İstanbul 1928, s. 848; İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Konya İli (Bülten 65), Ankara: 1965, s. 39; Nazmi Azmi Bey, Türkiye’nin Sıhhi-i İçtimai Coğrafyası-Konya Vilâyeti, Yayına Hazırlayan Mehmet Karaduman, Konya 2009, s. 104; Ziya Duru, Geçmişten Günümüze Fotoğraflarla Karaman, 2001, Saya bölümü; 2015 Çalışma Raporu, Karaman il Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Karaman 2015, s. 11; karaman.meb.gov.tr/kbp/?sayfa=kurumdetay&id=79 erişim tarihi: 24.03.2016; biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr erişim tarihi: 05.02.2016; sonuc.ysk.gov.tr/module/ssps.jsf erişim tarihi: 07.02.2016; www. www.haritatr.com/karacaoren-koyu-haritasi-mba8b erişim tarihi: 24.03.2016; karaman.gov.tr/il-mahalli-idareler-mudurlugu erişim tarihi: 24.03.2016; www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx erişim tarihi: 27.03.2016; bucivar.com/karaman/merkez/karacaoren erişim tarihi: 27.03.2016; www.karamankadastro.gov.tr erişim tarihi: 27.03.2016;
Uğur ERKÂN.
