Karaman merkeze bağlı köy.
Köy sadece ekim ve hasat zamanlarında nüfusu çoğalan bir yerleşim yeri konumundadır.
Köye su varlığı ve hayvanların otlatılmaya müsait yer olmasından yerleşildiği sanılmaktadır.
37° 25′ 28,2678” kuzey, 33° 0′ 59,7312” doğu koordinatlarında yer alan köy, Karaman’ın kuzeybatısında geniş bir düzlükte kurulmuştur.
Köyün kurulduğu yerin rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 1.034 metredir.
Köy, Karaman’a 34 km. uzaklıktadır. Köyün Ortaoba, Kisecik ve Konya-Çumra-Arıkören köyleri ile komşudur.
Eski Çağ’da Hitit imparatorluk ve Demir Çağı’nda Hatıp Kalesi-Pınarbaşı-Kızıldağ istikametini izleyen yol Kaşoba’dan geçiyordu.
Karren Höyüğü (Tescil ve Karar No: 10.04.1996-2509); köyün 200 m batısında yer alan höyük güney-kuzey doğrultuda 200 m çapındaki bir alanı kapsamaktadır. II. Bin yerleşim birimi olduğu anlaşılan höyük, az sayıda III. Bin’in saman katkılılarını, yoğun olarak da Roma, Bizans dönemlerine ait seramik parçaları içermektedir. Höyükte antik madenciliğe dair maden cürufları elde edilmiştir.
İyi durumda olan höyük üzerine geçmiş yıllarda bir elektrik direği dikilmiştir. Çevresinde çok miktarda İslâmî mezar bulunmaktadır.
XVI. yüzyıl Lârende (Karaman) Kazası’nda yerleşme ve nüfus konusunda araştırma yapan ve bunu kitabında yayınlayan Osman GÜMÜŞÇÜ, köyün olduğu yerde “Karamihmad” adında bir yerleşim yeri tespit etmiştir .
Karamihmad Karyesi [İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivi 40, 906 (1500) Mufassal Tahrir Defteri, s. 989] başka kayıtlarda ise “Kışla” olarak geçmektedir [İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivi 415, 948 (1541) Mufassal Tahrir Defteri, s. 124 ve Ankara Tapu Kadastro Kuyud-ı Kadime Arşivi 104, 992 (1584) Mufassal Tahrir Defteri, s. 151 a.].
Karaman’ın mahalle, kasaba ve köylerinin tarihçesini araştıran ve bunu kitabında yayınlayan Durmuş Ali GÜLCAN [1319 (1904), Karaman-1996 Karaman], Kaşoba’nın XIX. yüzyılın sonlarında Süleymanhacı Köyü’nden ayrıldığını ve köyün, coğrafi konumundan dolayı bu adı aldığını belirtmektedir.
İsim olarak eski Türkçe’den beri kullanılan “kaş” kelimesi, bir şeyin kaş gibi bir kavis yapan kemerli çıkıntılı yerler için kullanılmaktadır.
GÜLCAN, bu yöreye yerleşen Türkmen oymaklarını; daha önceleri Aksaray’ın Eşmekaya Köyü dolaylarına yerleşmiş olan Bayat ve Çepni Türk boylarından oldukları sanılan Hacı Osmanlı obalarına bağlamaktadır. XVIII. yüzyılın ortalarında ilk yerleşim yerlerinden kalkıp gelen bu Türkmen oymaklarının Acıgöl dolaylarını suluk, sıvatlık, iyi yayılımı olduğu için beğendiklerini ve göl yakınlarına obalarını kurup yerleştiklerini belirtmektedir.
Diğer bir iddiada; köy halkının kuraklık döneminde Ereğli, Aziziye, Çayhan ve Çakmak yöresinden gelip, gölün etrafına yerleştikleri şeklindedir. Köy halkının şivesi, bu yöre halkı şivesine uymaktadır.
Ortaoba, Süleymanhacı, Kaşoba ve Sudurağı Kasabası’nın çoğunluğu Süleyman-Hacılu Aşireti’ndendir. Aslında bu aşiretin Çayhan kolundandır.
Bozulus’a dâhil aşiretlerden olan Süleyman Hacılu aşireti, Bozulus ile birlikte Orta Anadolu’ya gelmiş ve Karaman sakini Bozulus arasında yerini almıştır. Bunlardan bazıları Konya ve Silifke taraflarına gidince mal-ı miri toplamakta güçlük çekildiği gerekçesi ile döndürülmelerine karar verilmiştir. Bazı aşiret mensupları ise Karaman toprağında yerleşik hayata geçmiştir. Bunlar “ehl-i örf taifesi” tarafından sık sık Rakka iskânı ile tehdit edilmişse de Bozulus kadısının bu hususu merkezi hükümete bildirmesi üzerine rahatsız edilmemeleri için hüküm gönderilmiştir.
Prof. Dr. Halil İNALCIK, “History Studies-Tarih Araştırmaları” adlı eserinde Süleyman ve Hacı adındaki iki kardeşin mahiyetindeki bir obanın Otamış Yaylası olan bu bölgeye gelip, yerleştiklerinden bahsetmektedir.
Bölgeye yerleşen Türkmenler, davarcılığın yanı sıra taşımacılık yapılan develer de beslemişlerdir. Her ailenin gücüne göre 3-4 ve daha fazla develeri bulunurdu. Taşucu İskelesi ve İskenderun ve gerektiğinde İzmir limanlarına tahıl gibi bitkisel ürünler deve kervanları ile taşınırdı.
Ahmet Refik, XIX. yüzyıla kadar ki çağlarda, Süleymanhacılı Türkmen boyları arasında da talancılar olduğunu kaydetmektedir.
Süleymanhacı Köyü’ndeki aileler, baharları koyunlarını otlatmak üzere çevredeki Yavşanoba, Kötüoba, Akoba, Kaşoba, Ortaoba, Karren gibi yerlerde son güze kadar duruyorlar, daha sonra geri dönüyorlardı.
Diğer bir iddia ise; Büyük Selçuklular zamanında Orta Urallar’daki Bozoklar’dan bir kol, Horasan’a göç etmiştir. Büyük Selçuklu Devleti’nin dağılması ile Horasan’dan Anadolu’ya Şanlıurfa Ceylanpınarı’na ve oradan Konya-Ereğli ve Hotamış ve Hasanoba köylerine ve bir kolu da Homatalar Aşireti’nden Homata Salih ve 3 kardeşi Karadağ’ın batısına bugün Kaşoba denen mevkiye yerleşmişlerdir.
Kaşoba Köyü’ne XX. yüzyılın ilk yarısı içerisinde Kırşehir Kaman’dan birkaç aile gelip, yerleşmişlerdir. Yerli halk bunlara “kürtler” demişlerdir.
1928 yılında eski Türkçe alfabe ile yayınlanan “Son Teşkilat-ı Mülkiye’de Köylerimizin Adları” isimli kitapta İhsaniye Köyü; Konya Vilayeti, Karaman Kazası, Merkez Nâhiyesi köyleri arasında zikredilmiş ve eski Türkçe harfler ile “قاش اوب “, Lâtin harfleriyle “Kach oba” şeklinde ifade edilmiştir.
Köy idarî olarak Konya Vilâyeti, Karaman Kazası’nın Kılbasan Nâhiyesi’ne bağlı iken, 15 Haziran 1989 tarihinde kabul edilen 3578 sayılı 4 il ve 5 ilçe Kurulması Hakkında Kanun gereğince Karaman İli, Merkez İlçe’ye bağlı Kılbasan Bucağı’na bağlanmıştır (21 Haziran 1989 tarihli ve 20202 sayılı Resmî Gazete).
Adana-Çukurova İlçe Merkezi’ndeki mahallenin adı “Kaşoba”dır.
Adana-Sarıçam İlçe Merkezi’ndeki bir mahalle ile Osmaniye-Bahçe-Yukarıkaradere bağlının ismi “Kaşobası”dır.
Köyün nüfusu; 1320 (1904) yılı genel nüfus sayımında 221 kişi sayılmıştır.
Sapancalı Muallim H. Hüsnü Bey [SAVAŞÇIN, 1309 (1893), Sapancalı, Sakarya-1958, ?]; 1338 (1922) yılında kaleme aldığı “Karaman Ahval-i İçtimâiyye Coğrafiyye ve Tarihiyyesi” isimli kitabında, Merkez Nâhiyesi’ne bağlı Kaşoba’nın nüfusunu 15 hâne ve 50 kişi olarak kaydetmiştir.
1341 (1925) yılında yapılacak mebus (milletvekili) seçimi için hazırlanan nüfus kayıt defterinde 291 kişi kayıtlıdır.
Köyün nüfusu; 1935’de 288, 1940’da 359, 1945’de 434, 1950’de 613, 1955’de 105, 1960’da 88, 1965’de 45, 1970’de 8, 1975’de 32, 1980’de 44, 1985’de 28, 1990’da 44 ve 2000’de 41 kişi olarak sayılmıştır (1950’li yıllara kadar Kaşoba, Ortaoba ile birlikte).
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından geçilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne (ADNKS) göre; köyün nüfusu 19 kişidir.
2008’de 15, 2009’da 27, 2010’da 25, 2011’de 27, 2012’de 28, 2013’de 27, 2014’de 28, 2015’de 28, 2016’da 30, 2017’de 32, 2018’de 31, 2019’da 28, 2020’de 28 ve 2021’de 28 kişi tespit edilmiştir.
20 seçmeni olan Kaşoba Köyü’nde 1 Kasım 2015 günü yapılan 26. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri’nde 22 seçmen 1372 numaralı sandıkta oy kullanmıştır. Kullanılan oyların 22’side geçerli sayılmıştır.
Kaşobalılar, 9 oyla en fazla CHP’yi tercih etmiştir. AK Parti 8 oy ve MHP 4 oy almıştır. HDP’ye ise oy çıkmamıştır.
16 Nisan 2017 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçişi öngören halk oylaması (referandum) sonuçlarına göre; Kaşoba Köyü’nde %18,18 oranında “evet” ve %81,82 oranında “hayır” çıkmıştır.
Köyün muhtarı, Yüksel ÖCAL’dır [irtibat numarası: 0 (543) 505 08 41].
Köyün azaları; Bayram ÖCAL, Muharrem KUŞ, Mustafa ÖCAL ve Dede KURT’tur.
1999 yılındaki mahalli seçimlerinde muhtar seçimi yapılmamış, 2010 yılında ara seçim yapılmıştır.
Köyün önceki muhtarları; Ahmet ÖCAL (2004-2009), Mustafa ÖCAL (2002-2004), Mehmet ÖCAL (1994-2002), Ahmet ÖCAL (1984-1994), Faruk ÖCAL (1973-1984), İsmet ÖCAL (1972), Bayram ÖCAL (1968), Dede Mehmet ÖCAL (1964), Ahmet EKER (1963-1964), Mehmet ÖCAL (1961), Bektaş ÖCAL’dır (1957-1961), Mehmet ÖCAL (1954-1956), Salih YILMAZ (1953), Ahmet KUŞ (1951), Hüseyin ERŞAHİN (1950-1951), Kadir ÜNAL (1949) ve Bayram ÖCAL’dır (1947-1949).
Köyde karasal iklim hâkim olup, bitki örtüsü step bitkilerinden yavşan, kangal dikeni vs. görülmektedir.
Köyün geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Dane mısır başta olmak üzere, arpa, buğday, kuru fasulye, yağlık ayçiçeği, nohut, şekerpancarı, Macar fiği, silajlık mısır, Yonca ve çayır otu yetiştiriciliği yapılmaktadır.
223, 677 dekar nadasa bırakılmaktadır.
Ahmet ÖCAL’ın önderliğinde Kaşoba-Ortaoba Köyü arasındaki arazilerde 1973 yılında tesis edilmeye başlanan meyve bahçeleri, 1990’lı yılların başında tamamen sökülmüştür.
Köyde, 2013 yılında 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu gereği 1.058 hektar alan uygulama alanı ilân edilmiştir. Arazi toplulaştırması tamamlanmak üzeredir.
Köyde 89 adet büyükbaş hayvan varlığı ile 892 adet koyun 11 adet keçi olmak üzere toplam 903 adet küçükbaş hayvan varlığı bulunmaktadır. Ayrıca 32 adet arı kovanı mevcuttur.
Köyde, devlet destekli halk elinde küçükbaş hayvan ıslahı projesi uygulanmaktadır.
1974 yılında kurulan sulama kooperatifinin 36 ortağı bulunmaktadır. 2013 yılında kapalı sisteme geçen kuyulardan 5 bin dekar arazi sulanmaktadır.
Köyün mevkiileri; Eski Kisecik Yolu, Fecirbaşı, Oğlanören, Kıvırcık, Kör Kuyu üstü, Kör Salih kuyusu, Süleme, Tilkitepesi ve Uzundönek’tir.
Köy nüfusuna kayıtlı ailelerin soyadları: Eker, Kurt, Kuş, Öcal ve Yılmaz’dır.
Ünallar, Dalkıranlar ve Topçular (Koçak) aileleleri Kaşoba Köyü’nden Ortaoba Köyü’ne sonradan yerleşmişlerdir.
Köyde okul bulunmamaktadır. Köyün çocukları daha önceleri Ortaoba Köyü’nde eğitim görmüştür. Köyün çocukları ilkokul ve ortaokul için Kisecik Köyü’ne taşınmaktadır.
Köyün derin kuyudan sağlanan içme suyu şebekesi vardır ancak kanalizasyon şebekesi yoktur.
Köy yolunun tamamı asfalt olup, köy içi yollarının parke taşı ile kaplanması 2012 yılında yapılmaya başlamıştır.
Köye elektrik ve elektrikli eşyalar 1974’lü yıllarda girmeye başlamıştır.
Köyde ibadete açık 1 câmii bulunmaktadır.
BİBLİYOGRAFYA:
Osman Gümüşçü, XVI. Yüzyıl Lârende (Karaman) Kazasında Yerleşme ve Nüfus, Ankara 2001, s. 55, 62; Durmuş Ali Gülcan, Karaman Mahalle, Kasaba ve Köyleri Tarihçesi, Karaman 1989, s. 302-304; Abdullah Uysal, Necati Alodalı, Musa Demirci, Dünü, Bugünüyle Karaman Kültür-Tarih-Coğrafya, Konya 1992, s. 156; Mehmet Kurt, Antik Çağda Karaman (Laranda) ve yakın Çevresi, Konya 2011, s. 27; Semih Güneri, Orta Anadolu Höyükleri Karaman Ereğli Araştırmaları, Türk Arkeoloji Dergisi, Sayı XXVIII, Ankara 1989, s. 101; Mehmet Kurt, Eski Çağda Karaman, Ankara 2007, s. 45, 102; Son Teşkilat-ı Mülkiye’de Köylerimizin Adları, Dahiliye Vekaleti, İstanbul 1928, s. 853; Osman Ülkümen, Karaman ve Çevresi Türkmenleri Tarihi, Kültürü, Karaman 2011, s. 46, 47, 73, 91, 95; Doğan Koçer, Karaman Temettü’ât Defterleri, Karaman 2007, c. I, s. 241; Musa Şaşmaz, Türkiye’nin İdari Taksimatı (1920-2013), Ankara 2014, c. X, s. 229, 276; İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Köylerimiz (1 Mart 1968 gününe kadar), Ankara 1968, s. 203, 430, 476; biruni.tuik.gov.tr/medas/ erişim tarihi: 05.02.2016; karaman.gov.tr/il-mahalli-idareler-mudurlugu erişim tarihi: 19.02.2016; http://tr.wikipedia.org erişim tarihi: 02.06.2016; http://osmannurikocak.com erişim tarihi: 04.06.2016;sonuc.ysk.gov.tr erişim tarihi: 07.02.2016; e-icisleri.gov.tr erişim tarihi: 02.06.2016; http://ortaobasag.meb.k12.tr erişim tarihi: 02.06.2016; yerelnet.org.tr erişim tarihi: 12.06.2016; kubbealtilugati.com erişim tarihi: 12.06.2016; bucivar.com erişim tarihi: 12.06.2016.
Uğur ERKÂN.
