Karaman merkeze bağlı köy.
Köy, küçük ve bugün kurumuş olan bir derenin sol yamacındaki eğimli bir yamaçta, kuzey-güney doğrultusunda uzanmaktadır.
37° 5′ 30,0408” kuzey ve 33° 20′ 46,5066” doğu koordinatlarında yer alan köy, Karaman’ın güneydoğusunda bulunmaktadır.
Köyün bulunduğu yerin rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 1.225 m’dir.
Köy Karaman’a 14,8 km. uzaklıktadır. Karaman merkez, Barutkavuran, Gökçe, Dereköy (Fisandon), Lâle, Paşabağı (Göves), Gülkaya (Gödetağını) ve Sarıkaya köyleri arasında yer alan köy yemyeşil bir görünüme sahiptir.
Köye 8 km mesafeden daha yakın 5 köy bulunmaktadır. Paşabağı 4,9 km, Gökçe 5,81 km, Gülkaya 6,08 km, Sarıkaya 7,23 km ve Dereköy 7,81 km’dir.
Orta Toroslar’ın kuzey yamaçlarında yer alan ve çevresinde irili ufaklı köylerin bulunduğu “Zengen Vadisi”, Karaman’ın güneyindeki Gödet Barajı’na açılmaktadır. Zengen Köyü, bu vadide yer alan köylerin merkezi konumundadır.
Dağlardan kaynağını alıp İç Anadolu’nun güney ucundaki baraja boşalan bu suyolunun oluşturduğu vadide yer alan köylerin, sonbahar mevsiminde geçirdikleri bir günün öyküsü, 2005 yılı yapımı “Zengen Vadisi” adlı belgesel ile Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu’nun (TRT) arşivinde yerini almıştır.
Köy çevresindeki Zengen ve Koca dereleri tarafından yarılan derin olmayan bu vadiler içlerindeki su sayesinde eskiden beri insanların vazgeçemediği yerleşim sahaları olmuştur. Yamaç yüksekliği Zengen Köyü gerisinde 180 m olarak ölçülmüştür. Her iki vadide de üst seviyelerdeki karstik arazide çok sayıda doğal ve insan eli ile oyulmuş çok sayıda kaya mekânları bulunmaktadır. Bunlardan bazıları, bugün olduğu gibi Roma ve Bizans devrinde de yerleşme, depo ve ağıl olarak kullanılmış olmalıdır.
İlk dönemlerde Hristiyanlık dininin yasak olması nedeniyle, Zengen arazisi ve kaya sığınakları gizlenmeye müsait olduğundan önemli ama yasaklı dini yerleşme merkezlerinden birisi olmuştur. Karaman Müzesi’nde söz konusu dönemlere ait buluntular bulunmaktadır (bronzdan yüzük, pişmiş topraktan derin ve yayvan olmak üzere 2 çanak, pişmiş topraktan 2 adet testi).
Köyün kuzey girişinde bir köprü yer almaktadır. Köprüde devşirme malzeme olarak kullanılmış ve muhtemelen bir Bizans kilisesi yapısından gelmiş olan plaka dikkat çekmektedir.
Zengen Köyü’nün yaklaşık 3-4 km güneyinde yer alan kaya yerleşimleri sahasına “Ballık” adı verilmektedir. Doğu-batı doğrultusunda oldukça geniş bir alanı içine alan kaya yerleşimleri sahası, güneydeki Cevizlibucak Vadisi’ne hâkim konumdadır.
Ballık kaya yerleşimlerinin kuzey girişinde oldukça iyi korunmuş bir su yolu dikkat çekmektedir. Söz konusu kaya mekânlarının büyük çoğunluğu ise oygu tekne mezarlar oluşturmaktadır. Ballık kaya yerleşiminin en doğu ucunda yer alan bir kaya mezarının girişinin hemen altındaki düzleştirilmiş alanda başı, sağ ön ayağı ve pençesi, sağ arka ayağı ve kuyruğu net olarak seçilebilen bir aslan kabartması yer almaktadır Aslanın saldırı pozisyonda olup, ölüyü ve mezarı düşmanlardan korumaya yönelik “korkunç aslan” şeklinde betimlenmiştir. Özellikle yakın çevredeki Isauria bölgesi kaya mezarlarında cephede karşılıklı iki aslan figürü kullanılmıştır.
Ballık kaya yerleşim sahasının güneyinde bulunan Cevizlibucak Vadisi’nde 2.10 × 2.40 metre ölçülerindeki ezme teknesi ve yuvarlak toplama havuzundan oluşan bir işlik bulunmaktadır. Şarâp üretimine yönelik olarak düzenlemiş olduğu teknenin hem pres yatağı hem de ezme yatağı olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. İlk aşamada ayakla çiğnenen üzüm, teknede torba içinde konularak mekanik bir düzenekle preslenmiş olmalıdır.
Köy, XVI. yüzyılda Zengân/ Zengen adıyla Lârende Nâhiyesi’ne bağlı köyler arasında yer almaktadır.
Köy, Başbakanlık Osmânlı Arşivi, 906 (1500) yılı Mufassal Tahrir Defteri, sayfa 956’da “Zengân” olarak kayıtlıdır.
Zengen’in 906 (1500) yılı tahririnde; mahsûlleri arasında tahılın (arpa, buğday) olmadığı, tek mahsül olarak balın olduğu karyede, geçimin ekseriyetle hayvancılığa dayandığı anlaşılmaktadır. Bu tarihte 6.900 akçe ganem vergisi yani 13.800 koyun kaydedilmiştir. Zengen’de hayvânlardan alınan vergi, toplam verginin (8.870 akçe) %78’ini oluşturmaktadır. 947’de (1541) ise bu oran %44 olmuştur (TD., nr. 63, s. 181).
924 (1518) yılında 31 hâne ve 63 Müslüman neferden ibaretti. Vergi hâsılının (geliri) 6.380 akça ve resm-i ganem 5.000 akçadır.
935 (1529) yılında 45 hâne ve 70 Müslüman neferden müteşekkildi. Vergi hâsılı 6.452 akçadır (TD., nr. 387, s. 110’da köyün ismi “Eşgen” şeklinde yazılmıştır).
Şehr-i Şevvâl 939’da (26 Nisan-24 Mayıs 1533) Karaman Şer’iyye Sicili’nde yer alan köyün nikâh kayıtları:
“Nikâh-ı Mehmed bin Hâcı Halîl min Zengân bikren med’ûvven Şâhböle bint-i …” (KŞS., nr. 324, s. 291/2).
“Nikâh-ı Hasan bin Yunus min Zengân bikren med’ûvven Âyşe bint-i Hâcı Mehmed …” (KŞS., nr. 324, s. 291/22).
Şehr-i Zilka’de 939’da (25 Mayıs- 23 Haziran 1533) Karaman Şer’iyye Sicili’nde yer alan köyün nikâh kayıtları:
“Nikâh-ı Bayram Hâcı bin Hâcı Bedel min Zengân şeyben med’ûvven Fâtıma bint-i Hâcı Emre min karye-i mezkure.” (KŞS., nr. 324, s. 291/4).
“… bin Mehmed min Zengân bikren med’ûvven Haskadın bint-i Bektaş minha.” (KŞS., nr. 324, s. 290/24).
“… min karye-i Zengân şeyben med’ûvven Ulukadın bint-i İbrâhim minha.” (KŞS., nr. 324, s. 290/34).
Şa’bân-ı muazzam 940’da (15 Şubat-15 Mart 1534) Karaman Şer’iyye Sicili’nde yer alan köyün nikâh kayıtları:
“Nikâh-ı İshâk bin Ahmed min Zengân bikren med’ûvven Kadınbaşa bint-i Hüseyin minha.” (KŞS., nr. 324, s. 274/6).
“Nikâh-ı Mustafâ bin Hâcı Mehmed min Zengân şeyben med’ûvven Arzu bint-i Îsâ minha.” (KŞS., nr. 324, s. 274/29).
“Nikâh-ı Alî bin Mehmed min karye-i Zengân bikren med’ûvven Hâtûn bint-i Halîl minha askeridir.” (KŞS., nr. 324, s. 276/14).
Şehr-i Şevval 940’da (15 Nisan-13 Mayıs 1534) Karaman Şer’iyye Sicili’nde yer alan köyün nikâh kayıtları:
“Nikâh-ı Timurtaş bin Orhan min Zengân şeyben med’ûvven Muhtare bint-i Alî minha.” (KŞS., nr. 324, s. 279/4).
Şehr-i Muharremü’l-haram 941’de (13 Temmuz-11 Ağustos 1534) Karaman Şer’iyye Sicili’nde yer alan köyün nikâh kayıtları:
“Nikâh-ı Mehmed bin Îsâ min Zengân bikren med’ûvven Ümmi bint-i Hocabeği minha.” (KŞS., nr. 324, s. 283/7).
Şehr-i Safer 941’de (12 Ağustos-9 Eylül 1534) Karaman Şer’iyye Sicili’nde yer alan köyün nikâh kayıtları:
“Nikâh-ı Hamza bin Mehmed min Zengân bikren med’ûvven Mahi bint-i Mahmûd minha.” (KŞS., nr. 324, s. 284/15).
Şehr-i Rebi’ü’l-evvel 941’de (10 Eylül-9 Ekim 1534) Karaman Şer’iyye Sicili’nde yer alan köyün nikâh kayıtları:
“Nikâh-ı Îsâ bin Yusuf an karye-i Oyuklu bikren med’ûvven Mâhbaşa bt. Ömer an karye-i Zengan.” (KŞS., nr. 324, s. 285/1).
Şehr-i Rebi’ü’l-ahir 941’de (10 Ekim-7 Kasım 1534) Karaman Şer’iyye Sicili’nde yer alan köyün nikâh kayıtları:
“Nikâh-ı Mustafâ bin İshâk min Zengân bikren med’ûvven Fâtıma bint-i Yahya min mahalle-i Köçekdede.” (KŞS., nr. 324, s. 286/17).
Şehr-i Cemaziyü’l-evvel 941’de (8 Kasım-7 Aralık 1534) Karaman Şer’iyye Sicili’nde yer alan köyün nikâh kayıtları:
“Nikâh-ı Osmân b. Ömer min Zengân bikren med’ûvven Fâtıma bint-i Şeyh Ahmed minha.” (KŞS., nr. 324, s. 290/1).
“… bin Hâcı Ahmed min Zengân bikren med’ûvven Bozkadın bint-i Mehmed minha.” (KŞS., nr. 324, s. 290/13).
“…. bin Îsâ min Zengân bikren med’ûvven Zeyneb bint-i İshâk minha.” (KŞS., nr. 324, s. 290/14).
“… Alî bin Yusuf an Zengân bikren med’ûvven Âyşe bint-i Hızır minha.” (KŞS., nr. 324, s. 290/17).
948 (1541) yılı Mufassal Tahrir Defteri sayfa 135 ve Ankara Tapu Kadastro Kuyud-ı Kadime Arşivi ile 992 (1584) yılı Mufassal Tahrir Defteri varak 155b’de “Zengen” olarak geçmektedir.
Köy, 992 (1584) yılında 88 Müslüman neferden ibaretti ve resm-i ganem 2.000 akçaya, vergi hâsılı ise 3.000 akçaya düşmüştür.
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nün Osmanlı Arşiv Dairesi’nde bulunan Maliyeden Müdevver tasnifinde yer alan 1051 (1642) yılını kapsayan 3074 numaralı Karaman Vilayeti Avârız Tahrîri’nde köyün adı “Zengenli” olarak geçmektedir.
Lârende şehrinin Odun (ve) Toprak defterinin beyanında; Karye-i Zengen’in yol yapımı için kullanılmak üzere 5 kantar toprak ve 5 kantar odun tahsis olunmuştur [KŞS., nr. 280, 1a, sene 1054 (1644)].
15 Rebiulahir 1188 (25 Haziran 1774) tarihinde Devlet merkezinden çeşitli sebeplerle gelen görevlilere ve ayrıca kazânın bazı hizmetleri için Karaman’dan yapılan masraflara mukabil karye halkından tahsil edilmek üzere; Karye-i Zengen’in hissesine 120 kurûş vergi düşmüştür (KŞS., nr. 290, s. 28).
5 Safer 1189 (7 Nisan 1775) tarihinde 25 Rebiülahir 1188’den 5 Safer 1189’a kadar (5 Temmuz 1774- 7 Nisan 1775 arası) Karaman’da biliktiza yapılmış olan masraf mukabili Karye-i Zengen’e 300 kurûş vergi taksim edilmiştir (KŞS., nr. 290, s. 88).
3 Recep 1189 (30 Ağustos 1775) tarihinde Saferü’l Hayr’ı 5. gününden, Receb-i Şerîfinin başına gelinceye dek (7 Nisan 1775-28 Ağustos 1775 arası) Karaman’da biliktiza yapılmış olan masraf mukabili Karye-i Zengen’e 400 kurûş vergi taksim edilmiştir (KŞS., nr. 290, s. 114).
19 Zilhicce 1189 (10 Şubat 1776) tarihinde 1189 senesi Saferü’l-Hayr’ı 15. gününden, Zilhicce’nin 19. gününe gelinceye kadar (17 Nisan 1775’den 10 Şubat 1776’ya kadar) Devlet merkezinden çeşitli sebeplerle gelen görevlilere ve ayrıca kazânın bazı hizmetleri için Karaman’dan yapılan masraflara mukabil karye halkından tahsil edilmek üzere; Karye-i Zengen’e 325 kurûş vergi tahakkuk ettirilmiştir (KŞS., nr. 290, s. 126).
19 Receb 1190 (3 Eylül 1776) tarihinde 1189 senesi 19 Zilhiccesi’nden 19 Receb-i şerifi’ne kadar (10 Şubat 1776- 3 Eylül 1776) Karaman’da biliktiza yapılmış olan masraf mukabili Karye-i Zengen’den 200 kurûş vergi ödemesi istenmiştir (KŞS., nr. 290, s. 153/1).
20 Zilhicce 1190 (30 Ocak 1777) tarihinde 19 Receb 1190’dan 20 Zilhicce 1190’a kadar (3 Eylül 1776-30 Ocak 1777) Karaman’ın biliktiza vaki olan masarifatı Karaman’da sakin ulemâ, sülehâ, âyân ve ahali meyanında hesap edilerek mahalle ve karyelere taksim edilmiştir. Buna göre Karye-i Zengen’e 225 kurûş vergi düşmüştür (KŞS., nr. 290, s. 163/2).
7 Rebî-ül-âhir 1245 (6 Ekim 1829) tarihinde Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye’den Lârende Kazâsına gönderilen askerler arasında Karye-i Zengen’den Ahmed-oğlu Mehmed bulunmaktadır (KŞS., nr. 296, s. 3.4).
Karye-i Zengen, senede bir def’a olmak üzere 1245 (1830) yılı için hâkim efendilere 8 kurûş ve mutâd kâtiplere 10 kurûş olmak üzere toplam 18 kurûş aidat veriyordu (KŞS., nr. 296, s. 14.1).
5 Rebîü’l-evvel 1246 (24 Ağustos 1830) tarihinde Medîne-i Karamânda tertîb olunan iâne-i tazmin-i ticâret akçesi defterinde; Zengen karyesi muhtârı Hüseyin Kethüdâ 300 kûruş sermaye ile kayıtlıdır (KŞS., nr. 296, s. 26.1).
12 Cemâziye’l-evvel 1246 (7 Kasım 1830) tarihli Medîne-i Lârende kazâsına bâ buyuruldı matlub olunub kazâ-i mezbûrun mahallât ve kurâsından cem’ ve tedârik birle Konya’ya irsâl olunan şairin (köy ve kazaların arpa) defterinde; Zengen karyesinden şaîr 50 kile beyân olunmuştur (KŞS., nr. 296, s. 155.1).
5 Zilhicce 1246 (17 Mayıs 1831) tarihinde rûz-i hızır i’tibâriyle yani Zi’l-hiccetü’ş-Şerîfenin beşinci gününe gelinceye kadar altı mâhda Karye-i Zengen’in Der-Saâdete bildirilen masrafı 541 kurûştur. Zengen karyesinden olub Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye çavuşlarından Mûsâ’nın muâfiyetinden üzerine vârid olan sâliyanesi kezâlik 80 kurûştur (KŞS., nr. 296, s. 94.1).
15 Safer 1247 (26 Temmuz 1831) tarihinde Karye-i Zengen’den Seyyid Ahmed-oğlu Dervîş Alî-oğlu Ahmed, askere alınmıştır (KŞS., nr. 296, s. 86.2).
1256 (1840) yılı Temettü’at defterinde Zengen karyesi için; “Perâkende Ilgın Hâssı ve Oyuklu ve perakende Uzunkışla ve Eminler Hâssı ve Karlık hudûdu ve arâzî-i miriye Sipâhi ve perâkende Sultaniye (Karapınar) Vakfı ve Gökçe Sipâhi tarafından ta’şîr olunageldiği” ifadeleri kullanılmıştır.
Hâne sayısı 43 olan Zengen’de; 207 adet ganem (koyun), 58 toklu, 1 inek düvesi, 22 inek, 3 kısır inek, 7 tanalı inek, 410 keçi, 69 oğlak, 1 kısrak, 70 merkeb, 1 merkep sıpası, 2 sıpalı merkep, 68 öküz, 2 tana, 2 tay, 2 tosun,0,5 dönüm bahçe, 0,5 dönüm bağ, 11,5 dönüm boyalık arsa, 154 dönüm alâ tarla, 604 dönüm ednâ tarla, 22,5 dönüm evsât tarla, 379 dönüm hâlî tarla, 402 dönüm mezrû tarla varlığı kayıtlıdır.
Emlâk kıymeti 9701 kuruş, hayvân kıymeti 21101 kuruş, temettü’atı 11350 kuruş, hâne başı ortalama gelir 980,3 kuruş ve tekâlifi 3070 kuruştur (BOA., ML., VRD., TMT., nr. 10442, s. 14-21).
1246 (1840) yılı temettü’ât defterinde geçen Zengen Karyesi’nde bulunan hâne reislerinin isimleri şunlardır: Dervişoğlu Memiş (çiftçi), Molla Mehmedoğlu Mustafâ (eytâm), İbrâhim Efendioğlu Mustafâ (talebe-i ulûmdan), Hâcı Hüseyinoğlu Ahmed (çiftçi), Döne Mustafâoğlu Sarı Alî (çiftçi), Hâcı Ahmedoğlu Mehmed (çiftçi), Receb İsmâ’îl oğlu Mûsâ (eytâm), Kara Mûsâoğlu İbrâhim (çiftçi), Şeyh Ömeroğlu Ahmed (çiftçi), Koraş Hasanoğlu Deli Mehmed (çoban), Nevahlı Mustafâoğlu Ömer (çiftçi), Nodalı Memişoğlu Sâlih (çiftçi), Kara Mehmedoğlu Hasan (çiftçi), Hâcı Mehmedoğlu Süleymân (çiftçi), Abdülkerîmoğlu Mehmet (eytâm), Ağa Mehmedoğlu Hasan (çiftçi), Alî Efendioğlu Osmân (çiftçi), Osmân Alîoğlu Ahmed (çiftçi), Kara Mehmedoğlu Kara Hasan (çiftçi), Koca Yahyâoğlu Mehmed (çırak), Deli Mehmedoğlu Hüseyin (çiftçi), Yüzük Mehmedoğlu Halîl (çiftçi), Alemdâr Mehmedoğlu Eyyûb (çiftçi), Hüseyinoğlu Solak Hasan (çoban), Koraşlı Mehmedoğlu Halîl (çiftçi), Seyyid Ahmedoğlu Abdurrahmân (çiftçi), Çavuş Abdurrâhmanoğlu Mustafâ (çiftçi), Koca Mehmedoğlu Alî (çırak), Osmânoğlu Abdülhalim (5 senedir Rûmeli Ordusu’nda asker), Çuhadâr Mehmedoğlu Mehmed (ırgat), Nalband Alîoğlu A’rec (Topal) Ömer (a’rec), Elemdenlioğlu Mehmed (çiftçi), Eskici İbrâhimoğlu Alî (çiftçi), Konyalı Mustafâoğlu Osmân (çiftçi), Hâcı Mehmedoğlu Mûsâ Beğ (Miralay, 18 senedir askerde ve hâlen Arabistan Ordusu’nda olduğu), Kara Kethüda İbrâhimoğlu Hasan (kalaycı) (Başbakanlık Osmânlı Arşivi, ML., VRD., TMT., defter nu: 10347).
1312-1317 (1897-1901) yılları arasını kapsayan 323 Numaralı Karaman Şer’iyye Sicili’nde Zengen Karyesi’nden Emine bint-i Hâcı Ömer (İbrala Köyü’ne gelin gitmiştir), (Râziye bint-i Yûsuf-Ahmed bin Mustafâ), Fâtıma bint-i Sâlih (Güves Köyü’ne gelin gitmiştir), (Zeynep bint-i Mehmed-Hüseyin bin Halîl), (Âyşe bint-i Halîl-Ömer Efendi bin Mehmed), (Fâtıma bint-i Hüseyin-Mehmed bin Hasan), (Âyşe bint-i Hasan-Mehmed bin Durmuş), (Meryem bint-i Halîl-Hasan Hüseyin bin Osmân), (Âyşe bint-i Yahyâ-Mehmed bin Alî), (Fâtıma bint-i Mehmed-Alî bin Mustafâ), (Zeynep bint-i Mehmed-Nu’mân bin Abdullâh), (Emine bint-i Mehmed-Halîl bin Mehmed Çavuş), (Raziye bint-i Hâcı Ömer-Mehmed Alî bin Osmân), (Şerîfe bint-i Bekir-Durmuş bin Hüseyin), (Âyşe bint-i Osmân-Mehmed ibn Hızır), Mehmed bin Hasan (Lâle Köyü’nden evlenmiştir), (Hadîce bint-i Ahmed-İbrâhim bin Yahyâ), (Fâtıma bint-i Hüseyin-Muhsin bin Durmuş), (Zeyneb bint-i Mehmed-Mehmed bin Mûsâ), (Fâtıma bint-i Hüseyin-Recep bin Halîl), (Âyşe bint-i Mustafâ-Ahmed bin Hâcı Mehmed), (Âyşe bint-i Ahmed-Ya’kûb bin Ömer), (Havvâ bint-i Alî-Halîl İbrâhim bin Ahmed), (Meryem bint-i İbrâhim-Ömer bin Durmuş), (Emine bint-i Mustafâ-Recep bin Mustafâ), (Alime bint-i Mehmed-Alî bin Mükremin), (Fâtıma bint-i Azîz-Fazlı bin Molla Mehmed), (Fâtıma bint-i Mehmed-İbrâhim bin Göğ Durmuş), (Hûriye bint-i Durmuş-Hâcı Ahmed bin İbrâhim), (Fâtıma bint-i Mehmed-Hüseyin bin Mûsâ), Şerîfe bint-i Mehmed (Göğes Köyü’ne gelin gitmiştir), (Zeynep bint-i Mehmed-Ömer bin Mehmed), (Hadîce bint-i Bekir-İbrâhim bin Hasan), (Hadîce bint-i Hüseyin-Mehmed Alî bin Hasan), (Fâtıma bint-i İbrâhim-Ömer bin Hasan) ve (Zâhide bint-i Ahmed-Ahmed bin Mustafâ) çiftlerinin nikâh akitlerine rastlanmaktadır.
3 Şevvâl 1263 (14 Eylül 1847) tarihinde Medine-i Larende’de Hoca Mahmûd Mahallesi sâkinlerinden müteveffiye Şerîfe nâm hâtunun kâtil-i zevci Mustafâ’nın Sadrazam emri gereği olarak malının satılarak diyetin ödetilmesi istenmiştir. Buna göre; Zengen ve Göges karyelerinden hınta darı keyl 22 yarım 1 fî 52 kıymet 1.150,5 kurûş; Zengen ve Göges karyelerinden hınta çavdar keyl 56 yarım 3 fî 42 kıymet 2.770 kurûş ve Zengen ve Göges karyeleri’nden şa‛îr keyl 75 yarım 3 fî 28 kıymet 991,5 kurûştur (Konya Şer’iyye Sicili, nr. 80, s. 27/1).
Köyün adı, Alman kartograf Richard KIEPERT’in (1846-1915); 1902-1906 yılları arasında 1:400.000 ölçeğinde hazırladığı Anadolu haritasının [Karte von Kleinasien (Carte de l’Asie Mineur)] D III. Ermenek paftasında “Zengiren” olarak geçmektedir.
21 Ramazan 1323 (19 Kasım 1905) tarihli mehir ve nafaka davasında Fahriye bint-i Hasan ve eski zevci Hâcı Ahmed-oğlu Mustafâ’nın adı geçmektedir (Karaman Şer’iyye Sicili, defter nu: 66, s. 44/2).
14 Şevvâl 1323 (12 Aralık 1905) tarihli kararda; Zengen Karyesi ahalisinden vefât eden Melemez-oğlu Yahyâ ibn Mehmed’in sagîre kerimesi Âyşe ve sagîrân oğulları Mustâfa ve Ahmed’e Âyşe Hâtûn’un vasî ve nasb ta’yîn olunduğuna dairdir (Karaman Şer’iyye Sicili, defter nu: 22, s. 161/2).
17 Şevvâl 1323 (15 Aralık 1905) tarihli tereke listesinde Zengen Karyesi ahalisinden vefât eden Melemez-oğlu Yahyâ ibn Mehmed, zevcesi Âyşe bint-i Mustafâ ve çocukları; İmişe, İbrâhim, Âyşe, Fâtıma, Mehmed, Âyşe, Mustafâ ve Ahmed’in isimleri geçmektedir (Karaman Şer’iyye Sicili, defter nu: 72, s. 48/2).
18 Kânûn-ı Sânî 1330 (31 Ocak 1915) tarihinde yayımlanan Padişâh Mehmed Reşâd Han imzalı irâde-i seniyye ile teşkiline müsaade edilen “Karaman Millî Bankası Osmanlı Anonim Şirketi”nin müessisleri (kurucu ortakları) arasında “Zengenli Hüseyin” de yer almaktadır (BOA., 1915, 5).
Araştırmacı-Yazar Ahmet Talat DURU (1931-2017), 24 Ocak 2017 tarihinde kendisi ile yapılan mülakatta; “Karaman’da Zengenli Hüseyin diye üç kişi bilinirdi. Birincisi Manifaturacı Goca Hüseyin, ikincisi Goca Mûsâ’nın kardeşi Hâcı Hüseyin idi. Bir de Delibaş İsyanı’na katılmış “Ateş İmâm” diye meşhur Zengenli Hüseyin vardı. Ateş İmâm’ın Millî Banka ortağı olma ihtimâli şüphelidir. Yani düşüktür.” ifadelerini kullanmıştır.
Bütün Yönleriyle Karaman İli’ni kaleme alan İbrahim Rıfkı BOYNUKALIN, Karaman Millî Bankası kurucu ortaklarının Karaman’da kantariye-manifatura-zahire-kösele gibi çeşitli konularda ticâret yapan 20 kişiden oluştuğunu, bunların arasında Zengenli-zâde Halîl Hüseyin Efendi’nin de yer aldığını kaydetmiştir.
Köy, 1338’de (1922) Konya Vilâyeti Sıhhiye Müdürü Dr. Nazmi Azmi Bey [SELCEN, 1303 (1887), Arapgir, Malatya-1945, İstanbul) tarafından kaleme alınan “Türkiye’nin Sıhhi-i İçtimai Coğrafyası-Konya Vilâyeti” kitabında, Konya Vilâyeti, Karaman Kazâsı, Merkez Nâhiyesi’ne bağlı köy olarak geçmektedir.
Sapancalı Muallim H. Hüsnü Bey [SAVAŞÇIN, 1309 (1893), Sapancalı, Sakarya-1958, ?]; 1338 (1922) yılında kaleme aldığı “Karaman Ahval-i İçtimâiyye Coğrafiyye ve Tarihiyyesi” isimli kitabında, Merkez Nâhiye’ye tabi Zengen Köyü’nün merkez kazâya mesafesinin 3 saat olduğunu kaydetmiştir.
1928 yılında eski Türkçe alfabe ile yayınlanan “Son Teşkilat-ı Mülkiye’de Köylerimizin Adları” isimli kitapta Zengen Köyü; Konya Vilayeti, Karaman Kazası, Merkez Nahiyesi köyleri arasında zikredilmiş ve eski Türkçe harfler ile “زنكان“, Lâtin harfleriyle “Zénguéne” şeklinde ifade edilmiştir.
Konya vilâyetinde 1938 yılı artezyen kuyusu açılması için yapılan çalışmaların yoğun olduğu bir yıl olmuştur. Karaman kâzasında ilk artezyen sondajı Zengen’de vurulmuş ve 324 metrede su bulunmuştur. Burası dakikada 775 litre su vermektedir (Ekekon Gazetesi, 22 Şubat 1938).
Köy, Konya ili, Karaman İlçesi, Merkez Bucağı’na bağlı iken, 15 Haziran 1989 tarihinde kabul edilen “3578 sayılı 4 il ve 5 ilçe Kurulması Hakkında Kanun” ile Karaman İli, Merkez İlçesi, Merkez Bucağı’na bağlanmıştır (21 Haziran 1989 tarihli ve 20202 sayılı Resmî Gazete).
Köyün “Zengen” olan ismi; 1961 yılında yabancı ad taşıdığı gerekçesiyle “Başharman” olarak değiştirilmiştir. Yine aynı gerekçeyle Sarayönü kazası Merkez nâhiyeye bağlı “Zengen Köyü”nün adı da “Özkent” olarak değiştirilmiştir. Bu arada Ereğli kazasına bağlı Çakmak nâhiyesine bağlı “Zengen Köyü”nün adı ise muhafaza edilmiştir. Yani burada “Zengen” adı yabancı ad muamelesi görmemiştir.
Türkiye’de 12 binden fazla köyün ismi (%35 kadarı) değiştirilmiş durumdadır. Yapılan köy adı değiştirme işlemlerinde her zaman isabetli kararlar alındığını söylemek zordur.
Çünkü mevcut literatürde de sıkça dile getirildiği üzere bir kısım Türkçe isimler de, Türkçe olmadıkları gerekçesiyle değiştirilmiştir. Karaman ve köyleri ile ilgili olarak araştırmalar yapan ve bunu kitabında yayınlayan Durmuş Ali GÜLCAN [1319 (1904)-1996], “İçişleri Bakanlığı’nın emri ile bilinçsizlikle ve adeta veba salgını gibi adları değiştirilen köylerimizden biri de Zengen’dir. Tarihi Türk andaçlarından biri olan Zengân Köyü bu yanılgıdan nasibini almıştır.” ifadesini kullanmıştır.
Köyün adı 53 yıl boyunca Başharman olmasına rağmen geçmişten izler taşıması, köyün mekân olarak tarihi ve coğrafyası ile ilgili önemli ipuçları barındırması ve toplumsal hafızada güncelliğini muhafaza etmesi nedeniyle “Zengen” olarak anılmaya devam etmiştir.
Nihayet köy halkının isteği ve yetkili kurul kararlarıyla, İller İdaresi Genel Müdürlüğünün 25.12.2015 tarihli ve 91321194-151.03.02-E.7264 sayılı İçişleri Bakanlığı oluru doğrultusunda tekrar “Zengen” ismine kavuşmuştur.
Karaman’ın mahalle, kasaba ve köylerinin tarihçesini araştıran ve bunu kitabında yayınlayan GÜLCAN, “Zengen” isminin, çok eski bir İran şehrinin ismine izafe edildiğini kaydetmektedir.
GÜLCAN’a göre; bugün konuşma ve yazı dilinde Zengen olarak telaffuz edilen Zengân ismi, İran’ın Hamse eyâletinde, binlerce yıl kadar önceleri var olan bir şehrin adıydı ve sekiz yüzyıl önce harabe durumundaydı. Türkmen İran Afşar’larından 10 bin çadırlık bir bölümü buraya yerleşmişlerdi.
GÜLCAN’a göre; Zengân şehri, âdil bir hükümdar olarak ün yapan ve Peygamber Efendimizin (asm) iltifatına mazhar olan Nûşirevânı Âdil’in (?-579) oğlu Zengehan’ın andacı idi.
GÜLCAN, viran olan Zengân şehrinin, yeniden ihyası konusunda, ‘Müssamerat-ül Ahyar’ isimli Farsça’dan tercüme edilen eserin, 186. sayfasındaki şu kaydı paylaşmıştır:
“Keygatu Şah, bir gün veziri Ahmed Halidî’ye emir vererek, “Viraneye dönen Zengân şehrini, Tebriz gibi mamur ve güzeli bir şehir durumuna getiresin” dedi. Halidî’de yeri öperek, cevapladı: “Buna olanak göremiyorum. Eğer emir buyrulursa, şen ve mamur olan Tebriz şehrini, bir saat içinde, Zengân şehrinden daha harap bir duruma getireyim.”
GÜLCAN, İran topraklarında Hamse eyaleti bölgesine yerleşip, uzun süre burada kaldıktan sonra Anadolu’ya geçen Türkmenlerin Karaman dolaylarına gelenlerinden olduğunu Zengen, Dereköy (Fisandon), Paşabağı (Göves), Yeşildere (İbrala) ve Gökçe köylerini ilk kuran Avşar (Afşar) Türklerinden olduğunu ileri sürmüştür. Karamanoğulları topluluğu da önceleri İran topraklarında “Elbürüz” dağları dolaylarında yaşamışlardır.
Afşar (Avşar) boyu, Oğuz Kağan Destanı’na göre Oğuzların 24 boyundan biri ve Kaşgarlı Mahmud’a göre Divân-ı Lügati’t-Türk’deki yirmi iki Oğuz bölüğünün altıncısıdır. Bu boyların Bozoklar kolundan (sağ kolundan) Oğuz Kağan’ın oğlu Yıldız Han’ın dört oğlundan en büyüğü olan Afşar’ın soyundan gelir.
Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet KANAR, “zengen” kelimesinin, zengiyan (çıngırakçılar, çancılar) kelimesinin bozulmuş şekli olabileceği ve büyük ihtimalle ipek yolu üstünde bulunan yerleşim yerine ticaret kervanlarının sık uğraması nedeniyle bu adın verilmiş olabileceğini ifade etmektedir.
Zengen isminin yakın şekliyle İran’da da olduğunu kaydeden KANAR, “Belki oradan Türkmen boyları gelip yerleşmiş, geldikleri yerin adını vermişlerdir. Bu bilgiler ancak büyük tarih kitaplarının satır aralarında bulunabilir. İnşallah bir gün bu bilgiye rastlanır” demektedir.
Bugünkü coğrafyada modern Türk halkları ve toplulukları adlı bir araştırmada; İran’da Tebriz, Erdebil, Urmiye, Zengan ve Hemedan bölgeleri, Kuzey Irak’ta Kerkük, Gürcistan’da Akhaltzikhe (Ahıska), Çin’de Kansu bölgesi, Yunanistan’da Batı Trakya, Afganistan’da Mezar-ı Şerif çevresi, Romanya`da Dobruca’ın batısında Kobro nehri çevresi, Bulgaristan’ın Rodop ve Deliorman bölgeleri, yerleşik Türk halklarının yoğun olarak yaşadığı bölgeler olarak geçmektedir.
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı tarafından 2003 yılında yayınlanan 1560’lı yıllarda Dakuk ve Kerkük şehirlerinden oluşan Kerkük Sancağı üzerine Osmanlılar tarafından hazırlanmış bir nüfus ve arazi sayımını ihtiva eden “111 numaralı Kerkük Livası Mufassal Tahrir Defteri (Kanuni Devri)”, bu bölgelerin tarihte çok eskiden beri bir Türk ve Müslüman bölgesi olduğunu göstermektedir. Defterde yarı göçebe konar göçerler taifeleri arasında, Zengene aşireti ve kolu olan Kalender Beg, Kulu Kethuda ve Kethuda Şah Ali cemaatlerinden bahsedilmektedir.
Türkmen Göran oymağının Zengene, Kakai, Davuda, Lek gibi Türkmen oymakları ile birleşerek, bir bölüm baskılarla birçoğu Kürtleşmişlerdi. Bu oymaklar günümüzde Kerkük, Türkiye, İran, Azerbaycan, Musul, Tazehurmatu, Tavuk/ Dakuk, Erbil, Süleymaniye, Kifri, Altunköprü Türkmen topraklarında yaşamaktadırlar ve birçoğu Türkmen oldukları bilerek dillerini korumaktadırlar.
İran’da tarihî bir şehir ve idarî birim olan Zencan, Tahran ve Kazvin’den Tebriz’e giden yol üzerinde Zengânerûd nehri kıyısında denizden bin 625 m yükseklikteki bir arazide kurulmuştur. Sâsânîler’den Erdeşîr-i Bâbekân tarafından “Şâhin” adıyla tesis edilmiş, daha sonra “Zengân, Zendegân, Zendigân” adlarını almış, Müslüman Araplar burayı “Zencan” diye adlandırmıştır. Yâkūt el-Hamevî, Zencan’ı Cibâl bölgesinde yer alan büyük bir şehir olarak tanıtır ve Acemler’in buraya “Zengân” dediklerini kaydeder.
İran’ın Hamedan Eyaleti’nde “Zengene” (Farsça: زنگنه)isimli bir yerleşim yeri bulunmaktadır.
Karaman dışında Anadolu’da, Mardin ve Siirt’te birer Konya’da iki tane olmak üzere Zengen isimli dört yerleşim bulunmaktadır.
Adı “Zengen” iken “Karabayır” olarak değiştirilen köy (şu an mahalle), Mardin iline 119 km, Dargeçit ilçe merkezine 14 km uzaklıktadır. Köyün sembolü toprak su testisidir (cér). Bu testinin yapımı sanayileşmeyle birlikte terk edilmiştir.
Adı “Zengenememo (Zengânamamo)” iken “Yakıttepe” olarak değiştirilen köy, Siirt’e uzaklığı 53 km, Kurtalan ilçe merkezine 23 km uzaklıktadır.
“Zengen” ismini muhafaza eden tek yerleşim yeri olan Zengen Kasabası (şu an mahalle) Konya’ya 211 km, Ereğli ilçe merkezine 61 km uzaklıktadır.
Adı “Zengen” iken 1962 yılında “Özkent” olarak değiştirilen köy (şu an mahalle), Konya’ya 73 km, Sarayönü ilçe merkezine 23 km uzaklıktadır. 400 yılı bulan tarihi geçmişiyle bir Türkmen köyüdür.
Şikarî tarihinde “çeşme-i Zengân“dan bahsedilmektedir. Bu çeşmenin Abacı Çeşmesi olması muhtemeldir. “Ez-in-cânib, bir gün İbni Mehemmed divân edüb cümle beglerin bir araya cem’ edüb müşâvereye başladılar.
Yahşi Hân eydür:
-Ey Şâh-ı Rûm! bu dağda ne zamana değin otururuz. Bundan geçüb Zengân Çeşmesi’ne konalım. Eğer sultân’ın askeri gelüb ceng ederlerse ceng edelim, dedi. Bu râyı ma’kul görüb göçüb Çeşme-i Zengân’a gelüp kondular. Veled-i Esen, uğrum (gizlice) sultân’a haber gönderdi:
-Tiz gelüb erişesin, dedi.”
Bu pasajda, Karamanoğullarının hasmı olan Ertanoğullarının, Moğol askerleri ile birlikte Karamanoğulları üzerine açtıkları savaşta başarısızlıkları konu edilir. İbni Mehmet adı Ertana beyinin adıdır. Yahşi Han Ertana ordusunun komutanıdır. Buradaki sultan sözü de Karamanoğlu Alâeddin Ali Bey’e yöneltilir.
Başka pasajda ise Zengân Çeşmesi’ndeki savaş konu edilmiştir:
“Râvi eydür: Ya’kub Hân on bin er ile Güme’ye geldi. Bir siyâh gice id. Göz gözü görmüyordu. Bahşâyiş Hânla Veled-i Esen yedibin Gülnâr askeri Ya’kub Hânla mukabil olub muhkem ceng eylediler. Düşman gaalib gelüb Karaman askeri hem kaçub hem ceng eylediler. Tâ Zengâ(n) Çeşmesi’ne gelince ceng eylediler.”
Köy, 924 (1518) yılında 45 hâne ve 70 Müselman (Müslüman) neferden ibaretti.
935 (1529) yılında 28 hâne ve 42 Müselman neferden müteşekkildi.
992 (1584) yılında 88 Müselman neferden ibaretti.
Osmanlı Padişahlarından III. Murat Han [29 Ramazan 981 (22 Aralık 1574)- 5 Cemazeyilevvel 1003 (16 Ocak 1595)] çağında Karaman ve yöresi köylerinin nüfusunun saptandığı deftere göre köyün nüfusu, 87’dir.
1246 (1831) tarihli Lârende Nüfus Defteri’nde (COA, Nfs. d 3451); Zengan Köyü, 46 hanede 122 kişi olarak kayıtlıdır.
1256 (1840) yılı Temettü’ât defterinde 43 adet hânede, 127 erkek olarak kayıtlıdır. Buna göre nüfusunun 240-254 arasında olduğu tahmin edilmektedir.
1290 (1873) yılı Konya Vilâyeti Salnâmesi’nde (İl Yıllığı) 172 kişi olarak kayıtlıdır.
1311 (1893) yılı Konya Vilâyeti Salnâmesi’nde (İl Yıllığı) 486 kişi olarak kaydedilmiştir.
1320 (1902) yılı Konya Vilâyeti Salnâmesi’nde (İl Yıllığı) 487 olarak tespit edilmiştir.
Sapancalı Muallim H. Hüseyin Bey, 1338 (1922) yılında köyün nüfusunu 86 hâne ve 489 olarak kaydetmiştir.
1341 (1925) yılında yapılacak mebus (milletvekili) seçimi için hazırlanan nüfus defterine göre 494’tür.
Köy; 1935’de 700, 1940’da 732, 1945’de 750, 1950’de 853, 1955’de 906, 1960’da 960, 1965’de 990, 1970’de 877, 1975’de 794, 1980’de 947, 1985’de 722, 1990’da 627 ve 2000’de 340 kişi olarak sayılmıştır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2007 yılında geçilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’ne (ADNKS) göre köyün nüfusu 267’dir.
2008’de 272, 2009’da 269, 2010’da 252, 2011’de 240, 2012’de 247, 2013’de 227, 2014’de 218, 2015’de 231, 2016’da 229, 2017’de 214, 2018’de 260 ve 2019’da 282, 2020’de 308 ve 2021’de 321 kişi olarak tespit edilmiştir.
Köyün büyükleri ve aldıkları soyadları; Abdullah oğlu İzzet (Konya Ilgın Mahmuthisar Köyü 30 evden naklen gelmişler, Akşehir Eskikale Mahallesi 131 haneye gitmişlerdir 6/8/1937, Demir soyadını almıştır), Abdurrahman oğlu Derviş Ali (Temiz), Abdurrahman oğlu Osman (Kara), Afacan oğlu Abdi (Afacan), Afacan oğlu Süleyman, Afacan oğlu Yusuf (Sakallı), Ağa Hasan’ın Ahmet (Koçak), Ağa Hasan’ın Ali (Zengen), Ağa Hasan’ın Memet (Türk), Ağa Hasan’ın Ömer (Ünver), Ağa Hasan’ın Süleyman (Ünver), Ağa Memed’in Ali, Ahmet Çavuş (Erkan), Alacalı oğlu Memet (Alacaer), Alacalı oğlu Ömer, Aladağlı Yusuf Çavuş, Ali (Özkaya), Ali Kâhya’nın Memet Kâhya (Başpınar), Aydın (memhul eşhastan olup, Tunceli Ovacık Kazası Tamzi Köyü 10 evden naklen gelmişlerdir 2/9/1939, Aydın soyadını almıştır), Aziz oğlu Mustafa (Günay), Bolacalı Kara Osman, Bozoğlan Ahmet (Bozoğlan), Çavuşoğlu Abdurrahman (Bağcı), Çolak Hasan mahlulesi (boşadığı) Zeliha, Deli Hüseyin oğlu Noman (Doğan), Derviş Ali oğlu Osman (Taze), Eskici Durmuş’un Memet, Eskici oğlu Ali (Çakır), Eskici oğlu Memet mahlulesi (boşadığı) Meryem, Eskici Veli Çavuş’un Memet (Sayar), Eyüp oğlu Ali (Çiftçi), Eyüp oğlu Musa (Dölek), Gök Durmuş’un Ahmet Efendi (Emre), Gök Durmuş’un İbrahim (Gök), Gök Durmuş’un Memet (Aslan), Gök Durmuş’un Memet Ali Çavuş (Gök), Hacı Ahmet Ağa hafidi Memet, Hacı Halil oğlu Ali (Serin), Hacı İbrahim oğlu Ali (Şen), Hacı İbrahim oğlu Emin (Arıcan), Hacı İbrahim’in Halil İbrahim, Hacı Memiş’in Durmuş Ali Ağa (Ekiz), Hacı Memiş’in Hacı Ahmet Ağa (Arısoy), Hacı Ömer oğlu Hüseyin (Erken), Hacı Ömer oğlu Yakup Efendi (Altınay), Hacı Süleyman oğlu Hacı Ömer (Uysal), Hacı Süleyman’ın Memet (Yurtlu), Hacı Süleyman’ın Musa (Genç), Hacı Süleyman’ın Şaban (Işık), Harkan oğullarından Memet oğlu Yusuf (Erzurum muhacirlerinden olup, muâmele-i evrakı üzerine kayıt edilmiştir, Durmaz soyadını almıştır), Hasan Çavuş oğlu Ahmet (Ercan), Hasan Paşa oğlu Mustafa mahlulesi (boşadığı) Şehriban (Ballı), Hasan Usta oğlu Sarı Ali (Ballı), Hüseyin (Murat), Hüseyin Usta oğlu İbrahim (Aksoy), Hüseyin Usta oğlu Memet (Selek), İmam Memet oğlu Mustafa Efendi (Pamuklu), İmam Mustafa oğlu İsmail (Özkal), İmam oğlu Osman (Koyak), Kaba Ahmet oğullarından Mustafa (Kaba), Kalaycı oğlu Hüseyin, Kalaycı oğlu İbrahim (Kalaycı), Kalaycı oğlu Ömer (İnal), Kalaycıoğlu Memet (Tek), Kara Hasan oğlu Derviş Ahmet (Ceylan), Kara Musa oğlu Durmuş (Kaleli), Kara Musa oğlu Hasan (Demli), Keloğlan’ın Durmuş (Güloğlu), Kepir oğlu Ali (Kepir), Kepir oğlu Derviş Mustafa (Kepir), Koca Ahmed’in Hacı Memet, Koca Ahmed’in Halil Ağa (Uyak), Koca Ahmed’in Ömer Çavuş (Kocaman), Koca Memed’in Durmuş (Etbaş), Koca Memed’in Durmuş’un hemşiresi Dudu (Şekerli), Koca Memed’in Süleyman (Koca), Koca Memet’in Ömer’den boşanmış Havva, Konyalı Hüseyin oğlu Hasan, Konyalı Memet (Çakır), Konyalı oğlu Hasan, Konyalı oğlu Memiş (önce Eser soyadını almış, Karaman Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 20/5/1955 tarihli ve 140/249 no’lu kararı Buğday soyadını almıştır), Konyalı oğlu Osman (Çevik), Konyalı Ömer oğlu Ömer (Kaya), Koraş Ahmed’in Memet, Koraş oğlu Ahmet (Koraş), Koraş oğlu Memet (Tekin), Kör Osman oğlu Memet Ali (Şahin), Kör Osman’ın Hasan (Uğuz), Köse oğlu Ali (Köse), Kerim oğlu Derviş İbrahim (Çelik), Küçük oğlu Durmuş Ali (Küçük), Lâleli Halim oğlu Hacı Memet, Macır Mustafa Efendi oğlu Hüseyin Onbaşı (Dikici), Macir Memet oğlu Ahmet (Önce “Ateş” sonra “Arkalı”), Melemez oğlu İbrahim, Melemez oğlu Yahya (Melemez), Mevlüt Koca oğlu Hasan (Üstün), Mulla Memed’in Fazlı (Tezcan), Mulla Memed’in Mehmet Çavuş (Kılıç), Mustafa (Boynuinceli yörüklerinden, “Kaşıyakar” soyadını almıştır), Nebi oğlu Ali, Ömer (Koçak), Ömer Çavuş’un Mustafa (Koca), Recep İsmail’in Recep (Can), Recep oğlu Ali, Recep oğlu Hüseyin (Gezen), Recep oğlu Mehmet (Erdoğan), Recep oğlu Memet (Gerçek), Rukiye (evlenerek 114 haneye gitmiştir, Çınar), Salih oğlu Hasan’ın Memet Ali (Tez), Salih oğlu Memiş (Aslan), Sarı Mustafa’nın Ali (Biliç), Sarı Mustafa’nın Recep (Sarı), Sarı Yusuf’un Mustafa (Uğur), Sefer (Hızır) oğlu Memet, Semerci oğlu Ahmet Usta (Esen), Tapış oğlu Ahmet (Sert), Taş oğlu Derviş Ali (Tapış), Tırış oğlu Ali (Duru), Topbaş Halil oğlu Ahmet (Topbaş), Yörük Ali oğlu Memet (Tez), Yörük Hasan Ali (Yörük), Yörük oğlu Hacı Mehmet Çavuş (Avcı, Ünal), Yörük oğlu Memet Ağa (Yıldız) ve Zifçi oğlu Memet’dir (Ziftçi).
Konya Vilâyeti Sıhhiye Müdürü Doktor Nazmi Azmi Bey (SELCEN), 1338’de (1922) köyün çeşme sularının sağlıklı ve içime elverişli olarak aktığı ancak membaının (kaynağının) biraz ilerisinde tuz oranı fazla olan diğer çayın karışması ile tadının bozulduğu kaydedilmektedir.
Köyün mevkiileri; Akarçay, Akburun, Alfazbaşı, Andıklı, Araçay, Arapderesi, Ardıçlıkoyak, Ayinderesi, Ballıkbaşı, Ballıkderesi, Başak, Bozyaka, Çağlağı, Çavdarlık, Çıtlık Çayı, Dedecik, Derebağı, Ezirik, Gökkaya, Honaz, Kaklık, Karaçay, Karasay, Karasu, Karlık, Karmık, Kekicek, Kılbasan, Kızılalan, Kızıldere, Kızılyer, Kisecik, Köyiçi, Köyönü, Kurtluca, Kutluca, Küllün, Maşat, Mercimekkoyağı, Nunutaşı, Öziçi, Sazak, Sazal Elmalı, Senetçi, Sürtmebaşı, Taşbent, Taşocağı, Yağbalanı ve Zengen Geçidi’dir.
Köyde ilkokul 1936’da eğitim öğretime başlamıştır. Taş malzemeden inşa edilen bu okulda birleştirilmiş sınıf ile eğitim yapılmıştır. Eski okul binası şu an köy konağı olarak kullanılmaktadır.
Okuldan mezun olan öğrencilerden çoğu öğretmen, doktor, mühendis, subay-astsubay ve çeşitli dairelerde görev yapan memur olarak çalışmaktadır.
Daha sonra okul yeni yerine taşınmıştır.
Öğrenci sayısı sürekli azaldığından okul kapatılarak, öğrenciler servisle Karaman merkeze taşınmıştır.
Hükümetin köy okullarının yeniden açılması kararı doğrultusunda 2022-2023 eğitim-öğretim yılında köyün ilkokulu tekrar açılmıştır.
Köy muhtarı, Zeynel ÖZİÇ’tir [irtibat numarası: 0(545) 833 59 67].
Köyün azaları; Metin KILIÇ, Rağıp ARISOY, Mustafa EKİZ ve Ahmet KEPİR’dir.
Köyün eski muhtarları; Muammer YILDIZ (2014-2019), Mehmet ÜNAL (2009-2014), Muammer YILDIZ (2004-2009), Mehmet ÜNAL (1999-2004), Cafer EKİZ (1995-1999), Ahmet SERT (1994-1995), Cafer EKİZ (1989-1994), Recep ARISOY (1985-1989), Mehmet YILDIZ (1984-1985), Ömer ÜSTÜN (1975-1984), Hasan SELEK (1973-1975), Hüseyin GEZEN (1968-1972), Hasan SELEK (1967), Veli ÜNAL (1965-1967), Şaban GEZEN (1963-1965), Ahmet YÖRÜK (1959), İsmail KALAYCI (1958), Hasan TÜRK (1956), Yonis ÇİFTÇİ (1954-1956), Hasan TÜRK (1952-1953), Halil SERİN (1952), Yahya GÜNAY (1950), Musa GEZEN (1949-1950), Mehmet ÜNAL (1947-1949) ve Durmuş Ali EMRE’dir (1940).
165 seçmeni olan Zengen Köyü’nde 1 Kasım 2015 günü yapılan 26. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri’nde 154 seçmen 1319 numaralı sandıkta oy kullanmıştır. Kullanılan oyların tamamı geçerli sayılmıştır.
Zengenliler 122 oyla en fazla AK Parti’yi tercih etmişlerdir. MHP 21 oy ve CHP 4 oy alırken, HDP’ye ise 1 oy çıkmıştır.
16 Nisan 2017 tarihinde Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçişi öngören halkoylaması (referandum) sonuçlarına göre; Zengen Köyü’nde %94,34 evet çıkarken, %5,66 oranında hayır çıkmıştır.
Zengen Köyü’nün geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Her türlü sebze ve meyve yetiştiriciliğinin yanında arıcılık da yapılmaktadır. Köyün arazisinin büyük bölümü Gödet Barajı’nın menba kısmında kalmıştır. Köyde patates (kumpir) ve kavak yetiştiriciliği önemli bir yer teşkil etmiştir. Erkek çocukların doğumunda toprakla buluşturulan kavak ağaçları, evlenme çağında kesilerek düğün masrafları için kullanılmıştır. Baraj gölünde kooperatif eliyle balıkçılığa başlanmasına rağmen başarılı olmamıştır. Köy orman köylülerine yararlandırılan Or-köy hibelerinden yararlanmaktadır.
Zengen Köyü, Bakanlar kurulu kararıyla toplulaştırma uygulama alanı olarak ilan edilmiştir. Söz konusu karar 28.08.2015 tarihli ve 29459 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Listede 45. sırada yer almaktadır.
Köyün arazi kadastrosu 03.10.1970 tarihinde kesinleşmiş olup, orman kadastrosu ise 20.09.1989 tarihinde ilân edilmiştir. Zengen Köyü’nün 17,5343 hektar tescil edilmiş orman varlığı ve 26,8600 hektar 2/B alan bulunmaktadır. Yalnız 2/B çalışması yapılmamıştır.
GÜLCAN, Zengen köyü halkını “yeniliği sever, elleri hünerli ve çok çalışkandırlar, bu sayede varlıklı ve hayatlarından memnun, emin ve zinde insanlar” olarak tarif etmektedir.
Ayrıca “Dereköy (Fisandun), Paşabağı (Göves) ve Yeşildere (İbrala) köyü halkları, giyim, kuşam ve fizyonomileri hatta lehçe bakımından Zengen köylülerine benzerler. Bu köy halklarının İran’ın Hamse Eyaleti’nden gelen Türkmenlerden olduğu anlaşılmaktadır.” tespitinde bulunur. GÜLCAN’ın ifadesinde geçen lehçeden kasıt ağız veya aksan olmalıdır.
1935 yılı Karaman’ının muteber iş adamlarından olan Ziya Duru, çevre illerden gelen bulgur talebini karşılamak için bulgur üretimine başlar. Yaptığı her işte olduğu gibi bulgur üretiminde de nitelik arayışındadır Ziya Bey. Zengen köyünde çıkarılan bir taşın bulgur öğütmek için en uygun taş olduğunu tespit eder. Çünkü başka hiçbir taş, bulgura onun verdiği eşsiz tadı ve diriliği veremez. Çıkarılması da değirmen taşı haline gelmesi de zahmetli olan bu taş, illaki maliyetlidir. Ne var ki Ziya Duru, kârdan çok itibara önem vermektedir.
Köyün medârı iftiharı şehitleridir:
Hüseyin oğlu Piyade Er Ali [1307 (1891)-19 Haziran 1331 (2 Temmuz 1915)] Çanakkale Seddülbahir Muharebesi’nde şehadet şerbetini içmiştir.
Mehmet oğlu Piyade Er Mustafâ [1302 (1886)- 6 Teşrinievvel 1331 (19 Ekim 1915)] Çanakkale Anafartalar Muharebesi’nde şehit düşmüştür.
Osman oğlu Piyade Er İbrahim [1304 (1888)- 16 Haziran 1331 (29 Haziran 1915)] Çanakkale Seddülbahir’de Triyandafil’de şehit olmuştur.
Hasanoğulları’ndan Ali oğlu Piyade Er Bekir [1315 (1899)-31 Mayıs 1337 (31 Mayıs 1921)] İstiklâl Harbi, Garp Cephesi’nde II. İnönü Harbi’nde şehit düşmüştür.
Polis Memuru Mustafa ÜNAL (1930-21.7.1971), Adana’da resmî otomobil ile trafik kazası neticesinde şehit olmuştur.
Piyade Er Celalettin TEK (20.4.1978-31.8.1998), Ağrı-Eleşkirt’te vatanî görevini yaparken şehit düşmüştür.
Karaman’ın yakın tarihteki kültürü ve geleneklerini araştıran ve bunu kitabında yayınlayan Ahmet Talat DURU ise Kılbasan, Yeşildere (İbrala), Zengen, Paşabağı (Göves) ve Dereköy (Fisandon) köylerinin giyimlerini birbirine tamamen benzetmektedir.
DURU, giyim şekillerini; “Altı buçuk metre pazenden entari şalvar takım. Gençler başlarına kenarı siyahlı yüzyirmi santimlim değirmi çember, yaşlılarda aynı çemberin siyahını alılar. Örtü olarak potükare örtü de kullanırlar.” şeklinde tarif etmektedir.
Zengen Köyü ile Karaman Belediyesi arasında mer’a ihtilafı dolayısıyla vuku bulan olaylar 29 Temmuz 1964 tarihli Yeni Konya Gazetesi’nde “Karaman’da bir köyün ayaklanması” şeklinde verilmiştir. “Belediyeye Hücum Edildi İki Kişi Vurularak Öldü. Zengen köylülerinin gece yaptığı 500 kişilik baskın sırasında iki jandarma eri ile 9 kişi ağır şekilde yaralandılar.
Karaman’a bağlı Zengen köyü ile Belediye arasında mer’a ihtilafı dolayısıyla mahkemece tedbir kararı alınarak, Belediye’ye teslim edilen 5 bin dekar ekili arazinin mahsulünü elde etmek üzere Belediyeye 11 kişilik bir heyet Jandarma refakatinde mahalline gönderilmiş ve çalışmaya başlanılmıştır.
Duruma sinirlenen Zengen köylüleri 500 kişilik silahlı bir kuvvetle gece baskın yapmışlardır. Saat 02.30 sıralarında yapılan silahlı çarpışmada iki jandarma eri ile 9 kişi ağır şekilde yaralanmışlardır.
Bunlardan Hasan DOSTOL, Durmuş Ali ARISOY ve Recep ÜSTBAŞ adında üç belediye zabıta memurunun yarası ağırdır. Ayrıca mer’a bekçilerinden Ahmet ULUCAN, Mehmet BİRCAN ve şoför İbrahim DEĞİRMENCİ’nin de yaraları ağırdır.
Diğer taraftan kimin vurduğu bilinmeyen Zengen köylülerinden Ahmet SERT ve arkadaşı koma halinde Karaman Devlet hastanesine kaldırılmış fakat çok geçmeden ölmüşlerdir (*).
Olay ilçemizde derin bir üzüntü yaratmış ve hastaneye kaldırılan diğer yaralıların tedavisine başlanmıştır.”
(*) Ağır yaralılardan Zengenli Ahmet SERT tedavi gördüğü Karaman Devlet Hastanesi’nde hayatını kaybetmiş, arkadaşı Ali ÖZKAYA (aslen Gödetağınlı) uzun süren tedavinin ardından sağlığına kavuşmuştur.
9 Haziran 1978 Cuma günü Karaman Halkevi’ne üye gençlerin bildiri dağıtması üzerine başlayan çatışmada bir Zengenli lise talebesi öldürülmüş, bir seyyar satıcı da ağır yaralanmıştır. Cumhuriyet Alanı’nda çıkan bu müessif olay, gazetelerin birinci sayfasında “Karaman’da Sağ Sol Çatışması” başlığıyla verilir.
“İleri sürüldüğüne göre, Halkevi’nden kalabalığa 4 el ateş açılmıştır. Açılan ateş sırasında Zengen köyünden Ziya Duru (16) isimli Karaman Ticaret Lisesi ikinci sınıf talebesi vurularak, hayatını kaybetmiş, H.D. isimli seyyar satıcı da göğsü ve kolundan ağır şekilde yaralanmıştır. Olaylara müdahale eden güvenlik kuvvetleri, olayların daha da genişlemesini önlemiştir. Olaylarla ilgili olarak fırın işçisi M.G.’nin yakalanmasına çalışılmıştır.” (Milliyet ve Yeni Konya gazetelerinin 10 Haziran 1978 tarihli ve Yeni Devir Gazetesi’nin 11 Haziran 1978 tarihli nüshaları).
Aşık Gufranî [1280 (1864)-1926] son yaşlarında Zengen köy odasında Nat-ı Şerif’i nazmettiği tarzda Zengenlilere söylemiş, Zengenli Hacı Arif Hoca (GERÇEK) not etmiştir. Bu nat-ı şerif Gufranî’nin şiirleri arasında bulunmamaktadır.
“Ya Rasullah methinden aciz ümmetin
Saçların misk-ü amber has buhurdan şüphesiz
Güneşsin rub’u meskünde olan cemiyetin
Anmıyan yok ismi zatın mar-i mürdem şüphesiz
Her uluma hazinedir re’si halin ey Şeha
Bab-ı rahmettir kulağın şefii ruz-i ceza
Kirpiğin oktur sinemde zahm-i tirden şüphesiz
Yaktı yıktı sarayım şulesi yanakların
Enfin hem menberi mukaddes, bal döker yanakların
Has cevahir kalıbıdır dil ile dudakların
Şol mübarek dişlerin fekan-i dürrden şüphesiz
Şerh olunmaz sevdiğim lihye-i şerifin liyakatı
Belki ferman-ı Huda’dır bize sakal koyma harekatı
Çünkü şakk kıldı kameri parmağın işareti
Ehl-i şirkin küfrü bıraktığı bu seyirden şüphesiz
Yürüdü gerdan-ı şavkından gece nice râhil
Sağ göğsü kevser şarâbı, solu selsebil
Maktu’us-sirre ve sünnetli yarattı ol Celil
Seni aziz bilmeyenler ehl-i nârdan şüphesiz
İlm-i ledün mahzenidir batnınız ya Mustafa!
Hem kaza-i hacetinizi yer çekerdi mutlaka
İptida halk olunda yine kaldın intiha
Sevdiğinin hikmeti çün bilki burdan şüphesiz
Ayağının eserine bahtlı olanlar bastılar
Fisk-u inâd işlerini tâ derundan kestiler
Ol Ebu Cehil’in kavmu gör nice batıp gittiler
Çatlayıp mürd oldu gitti nam-ı ardan şüphesiz
Sevdiğim mahbubumsun dedin ol servere
Bari ümmetim diyeydi bu zaif derbedere
Pek yüce kadrin efendim, düşmedi sâyan yere
Hallak-u Âlem halk etti nurdan şüphesiz
Yarın hem rûz-u kıyamda bu yüzü kara, hâcil
Göz ucuyla işaret kıl olmasın sersem sefil
Kıl şefâat hem bu derbederi atma ey delil
Sen dilersin mücrimi ism-i Gafur’dan şüphesiz.”
Zengen’de bir zamanlar her iki evin birinde çalgıcı yetişmeye başlayınca köyün yaşlıları buna tedbir almaya karar vermişler. Çalgıcıları köy odasına çağıran ihtiyar heyeti, “bundan sonra çalgı çalmak yasak. Dinlemeyeni cezalandırırız” ihtarında bulunmuşlar. Bu ihtarı dilemeyenlerin sazlarını kırmak suretiyle cezalandırırlar.
Bir müddet sonra İlçe Millî Eğitim Müdürü Rıza TOKER (bir rivayete göre kaymakam) ve yüksek düzeyde memurlar köye gelirler. Zengenliler de misafirlerini ağırlamak için ellerinden geldiği kadar gayrette bulunurlar. En nihayet misafirlerden biri köylülere dönerek, “köyde iyi çalgı takımları varmış, biriniz getirseniz de dinlesek.” diye ricada bulunur.
Köy bekçisi hem gider, hem de düşünmeye başlamış: “Biz bu insanların hem çalgılarını parçaladık, hem de hırpaladık. Şimdi ne yüzle yanlarına varacağız.” En nihayet sağlam bir saz bulup, Çakır Ali’yi zorla misafirlerin yanına getirmiş. Misafirler: “Ali Efendi, şöyle birkaç parça çal da dinleyelim” deyince Çakır Ali: “Efendim emriniz olur. Fakat bizi hırpaladılar, sazlarımızı kırdılar. Sazımız kırık, gönlümüz kırık” diye cevap verir. Bu olaya kızan misafirler, köy büyüklerine dönerek, bir daha böyle bir olayın yaşanmamasını söyler.
Zengen’de yetişen çalgıcılardan bazıları; Durmuş Ali EKİZ (ud), Mustafa ÜNAL (cümbüş), Cello Mehmet (keman), Mehmet YILDIZ (cura), Mustafa DÖLEK (cümbüş), Tevfik TÜRK (darbuka), Halil Mehmet (ud), Efe Hasan (saz ) ve Durmuş Ali CAN’dır (darbuka).
Zengen’de, çok eskilere dayanan bu geleneksel say’a törenleri, her yılın, Ocak ayının ikinci yarısı içinde, diğer bir ifadeyle koç katımı günlerinden başlayarak, yüzüncü günün sonunda, yani kuzuların anne karnında tüylenmeye başladıkları güne kadar sürer.
Selamün aleyküm beğ evleri
Birbirinden yeğ evleri
Saya geldi duydunuz mu?
Selam verdi aldınız mı?
Bu saya iyi saya
Hem yoksula, hem baya
Bu say’a batıydı, battal adıydı
Çöğdüydü, çöğmellediydi
Koyunun yüzünü yetirdik
Kuzunun tüyünü bitirdik.
Güde güde elli güne getirdik
Birin de bin olsun koyunum
Sağına yattı yozladı
Soluna yattı kuzuladı
Döndü çarasını yaladı
Birin de bin olsun koyunum
Bir ala kuzu kuzuladı
Önüne kodum yaladı
Dü.. didim meledi
Birin de bin olsun koyunum
Ak beserek kuzusu var
Örtme kepenek ağılı var
Bu koyunu sağan abanın
Çığsalı kolu var
Bahar gelir yaz gelir
Turna ile kaz gelir
Koyunları sağmaya
Gelin ile kız gelir.
(Kaynak: Mustafa DÖLEK)
BİBLİYOGRAFYA:
Alaaddin Aköz, XVI. Asırda Lârende (Karaman) Kazâsı, (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi), Konya 1992, s. 72; Sevda Gürbüz, 296 Numaralı Karaman Şer’iye Sicili Çerçevesinde 1829-1832 Yılları Arasında Karaman’da Sosyal, İdarî ve Hukukî Hayat, (Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2009, s. 49, 76, 103, 186, 221, 245, 268, 272, 400, 401, 440, 441; Alaaddin Aköz, XVI. Yüzyıla Ait Bir Nikâh Defteri ve Bazı Değerlendirmeler, İstem, Yıl: 2, Sayı: 3, 2004, s. 100-116; Hatem Aka, H. 1186-1190 (M. 1772-1776) Tarihli 290 Numaralı Karaman Şer’iye Sicil Defterinin İncelenmesi (Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 1994, s. 78, 81, 85, 89, 92, 94; Son Teşkilat-ı Mülkiye’de Köylerimizin Adları, Dahiliye Vekaleti, İstanbul 1928, s. 853; Osman Gümüşçü, XVI. Yüzyıl Larende (Karaman) Kazası’nda Yerleşme ve Nüfus, Ankara 2001, s. 35, 66, 103, 108, 113, 180, 181, 188, 207; Mehmet Kurt, Karaman (Laranda) Çevresindeki Kaya Yerleşimleri, Konya 2012, s. 72, 73; Mehmet Çoraman, 280 No’lu Karaman Şeriye Sicili, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (basılmamış yüksek lisans tezi), Afyonkarahisar 2011, s. 23, 36; Savaş Eroğlu, 1847-1848 Tarihlerinde Konya’nın Sosyal ve Ekonomik Durumu (80 Numaralı Konya Şer’iye Siciline Göre), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2007, s. 169; Durmuş Ali Gülcan, Karaman Mahalle, Kasaba ve Köyleri Tarihçesi, Karaman 1989, s. 92-94, 328; Rahime Hülya Öztürk, 1923-1938 Yılları Arasında Yerel Basında Konya Ekonomisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Konya 2012, s. 47, 48; Harun Tunçel, Türkiye’de İsmi Değiştirilen Köyler, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Elazığ 2000, c. 10, sy. 2, s. 23-34; Ahmet Gökhan Kaynakcı, XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Larende, Ankara-2007 (basılmamış yüksek lisans tezi), s. 70-71; Ahmet Talat Duru, Karaman’ın Yakın Tarihteki Kültürü ve Gelenekleri, Konya 1999, s. 40; Abdullah Uysal, Necati Alodalı, Musa Demirci, Dünü, Bugünüyle Karaman Kültür-Tarih-Coğrafya, Konya 1992, s. 118; M. Akif Erdoğru (Prof. Dr., Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü) Tarih İncelemeleri Dergisi, c. XIX, sy. 2, Aralık 2004, s.186-189; Ziya Duru, Geçmişten Günümüze Fotoğraflarla Karaman, İstanbul 2001, s. ?; Metin Sözen, Necdet Sakaoğlu, Şikârî Karamannâme (Zamanın Kahramanı Karamanîlerin Tarihi), İstanbul 2005, s. 191, 203-204; Besim Atalay, Divanü Lügati’t-Türk, Ankara 2006, c. 1, s. 56; Yâkut, Mu’cemü’l-büldân (Cündî), c. 3, s. 171-172; İslâm Ansiklopedisi, c. 44, s. 251; İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Köylerimiz (1 Mart 1968 gününe kadar), Ankara 1968, s. 432; İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Konya ili (Bülten 65), Ankara: 1962, s. 26, 37, 47; Nazmi Selcen, Türkiye’nin Sıhhi-i İctimâi Coğrafyası Konya Vilayeti, Yayına hazırlayan ve sadeleştiren: Mehmet Karayaman, Konya 2009, s. 80, 81, 85; Şeyda Taşdemir, 1831 Tarihli Lârende (Karaman) Nüfus Defteri’nin Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2019, s. 14; Alâaddin Aköz, “XVI. Asırda Lârende Kazâsı Hakkında”, Osmânlı Araştırmaları XIII, İstanbul 1993, s. 114, 124; Alaattin Aköz, 323 Numaralı Karaman Şer’iyye Sicili 1897-1901 (R. 1312-1317), Konya 2012, s. 40, 41, 42, 51, 70, 77, 78, 83, 85, 88, 89, 90, 91, 92, 96, 99, 105, 106, 117, 121, 125, 127, 129, 134, 137, 139, 145, 149, 152, 156, 161; Alaattin Aköz, 319 Numaralı Karaman Şer’iyye Sicili, 1905-1906 (R. 1320-1322), Konya 2012, s. 118, 124, 287; Karaman Şehit Aileleri Derneği, Karaman Şehitleri Albümü, Karaman 2006, s. 114, 138; ; Sapancalı Muallim H. Hüseyin Bey, Karaman Ahval-i İçtimâiyye Coğrafiyye ve Tarihiyyesi (1338 R./ 1341 H.), Yayınlayan: İbrahim Güler, Ankara 1993, s. 72; Doğan Koçer, Karaman Temettü’ât Defterleri, Karaman 2007, c. 1, s. 35, 49, 231, 237, 242 ve c. II, s. 211-221; Mehmet Ali Kırboğa, Karaman ve Konya Civarı Hocaları Silinmeyen Simalar, İstanbul 2012, 298-299; İbrahim Rıfkı Boynukalın, Bütün Yönleriyle Karaman İli (Ermenek- Kâzım Karabekir-Ayrancı), İstanbul 1990, s. 45; Yusuf Yıldırım, Karaman Milli Bankası, İstanbul 2017, s. 66, 67, 70, 71, 102; www.tuik.gov.tr erişim tarihi: 05.02.2016; www.karaman.gov.tr/il-mahalli-idareler-mudurlugu erişim tarihi: 19.02.2016; http://www.karaman.gov.tr/ilimizde-iki-koyun-ismi-degisti erişim tarihi: 19.02.2016; http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx… erişim tarihi: 19.02.2016; https://sonuc.ysk.gov.tr/module/ssps.jsf erişim tarihi: 07.02.2016; http://www.sarayonu.gov.tr/default_B0.aspx?content=1018erişim tarihi: 19.02.2016; Yeni Konya Gazetesi, 29 Temmuz 1964 tarihli nüshası sy. 5326, s. 1; http://www.trt.net.tr/televizyon/detay.aspx?pid=10836 erişim tarihi: 19.02.2016; https://tr.wikipedia.org/wiki/Karabay%C4%B1r,_Darge%C3%A7it erişim tarihi: 20.02.2016; https://tr.wikipedia.org/wiki/Zengene erişim tarihi: 20.02.2016; http://bucivar.com/karaman/merkez/basharman erişim tarihi: 20.02.2016; http://www.balkanlar.net/forum/index.php?topic=7018.0;wap2 erişim tarihi: 25.02.2016; www.msb.gov.tr erişim tarihi: 25.02.2016; https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/111090 erişim tarihi: 28.08.2022.
Uğur ERKÂN.
