Millî Savunma Bakanlığı kayıtları incelendiğinde İstiklâl Harbi’nde resmî olarak 176 şehit kaydı bulunan Karamanlıların harbin her safhasında bulunduğu ve vatan için canlarını çekinmeden verdikleri ortaya çıkıyor.

Karaman Merkez 100 şehitle ilk sırada, bunu sırayla Ermenek (71), Sarıveliler (2), Ayrancı, Başyayla ve Kâzımkarabekir birer şehitle takip ediyor.

İlk Karamanlı şehidimiz, Kolaklıtepe Muhârebesi’nde 7 Mart 1337 (1921) tarihinde şehadet şerbetini içiyor. Ahmedoğulları’ndan Hasan oğlu ve 1310 (1894) doğumlu olan Hıdır. Hayatının baharını yaşayan Hıdır, Garp (batı) cephesinde 126’ncı alay, 3’ncü tabur, 9’uncu bölüğün bir neferiydi.

En genç şehidimiz Osmaniye (Yassıören) Köyü’nden 21 yaşındaki Kerim oğlu Ali [doğumu 1316 (1900)]. Muhâcir Ali, Kireçtepe’de 7 Temmuz 1337’de (1921) şehit oluyor.

Şehitlerimiz içerisinde yaşça büyük olan Hacıkerimoğulları’ndan Hafız Ali oğlu Hüseyin [doğumu 1300 (1884)], Orta Ördün Sırtları’nda [1 Kanûnusânî (Ocak) 1338 (1922)] ve İbişoğulları lakaplı Hasan oğlu Kerim, Karahisar Meydanı’nda [27 Kanûnuevvel (Aralık) 1338 (1922)] 38 yaşında şehit düşüyorlar.

Şehitlerimizin 24’ünün ismi Mehmed. Yani tam bir Mehmedçik. Bu ismi 20 ile Ali, 14 ile Ahmed, 13 ile Mustafâ, 11 ile Hüseyin ve 10 ile Hasan ismi takip ediyor.

Şehitlerimizin rütbesi incelendiğinde ekseriyeti erlerden (163) oluşurken, 5 subay (1 yüzbaşı, 1 mülâzım-ı evvel, 3 ihtiyat mülâzım-ı sâni), 8 erbaş (5 çavuş, 3 onbaşı) bulunuyor. Tamamına yakınının sınıfı piyade iken biri makineli tüfek sınıfına dahil.

Ermenekli Ahmet oğlu Mehmed [doğumu 1310 (1894)]; 6 Mayıs 1337 (1921) tarihinde tayyare (uçak) bombasıyla şehit ediliyor.

Ruscuk muhâcirlerinden Şa’bân oğlu Müstecip [doğumu 1315 (1899)]; Haymana Harbi’nde 27 Kanûnuevvel (Aralık) 1337 (1921) tarihinde şehit düşüyor.

Şehitlerimizin 155’i Garp cephesinde, 1 tanesi Şark (doğu) cephesi ve 1 tanesi de Cenup (güney) cephesinde savaşırken şehit düşüyorlar. 4 tanesinin cephesi belli değil.

Şark cephesinde çarpışan Karamanlılardan Mehmed oğlu Mustafâ [doğumu 1305 (1889)]; 25 Teşrînîevvel (Ekim) 1337’de (1921) Ilıca Şark Sırtları’nda şehâdet şerbetini içiyor.

Tosunoğulları’ndan Mustafâ oğlu Ahmed [doğumu 1310 (1894)]; 176’ncı alay 3’ncü taburda görev yaparken, 24 Teşrînîsânî (Kasım) 1337’de (1921) Kocadağ Harbi’nde şehit düşüyor ve Cenup cephesinde şehit olan tek Karamanlı nefer olarak kaydını düşüyorlar.

Karaman Merkez’in köylerinden Burhan, Çatak, Dağkonak (Dağal), Osmaniye (Yassıören) ve Narlıdere’nin (Avgan) 2’şer şehidi bulunurken, Kızılyaka, Cerit, Başkışla, Dereköy (Fisandun), Gökçe, Kızıllarağini, Bozkandak, Ekinözü (Aşıran), Zengen (Başharman), Bayır ve Hamidiye (Suğla) köyleri birer şehitle sıralanıyor.

Ermenek’in 71 şehidi bulunuyor. Şehit olanlar içerisinde 3 zâbit (subay) dikkati çekiyor: Yüzbaşı Necip Efendi [Mehmed oğlu doğumu 1299 (1883)]; Mülâzım-ı Evvel (üsteğmen) Şeyh Ali oğlu Şükrü Efendi [doğumu 1310 (1894)] ve Mülâzım-ı Sânî (teğmen) Hasan Fehmi oğlu Bekir Sıtkı Efendi [doğumu 1316 (1900)]. Yüzbaşı Necip, Toydemir Harbi’nde [31 Teşrînîevvel (Ekim) 1337 (1921)],  Mülâzım-ı Evvel Şükrü Efendi, Salihli Muhârebesi’nde [5 Teşrînîsânî (Kasım) 1338 (1922)] ve Mülâzım-ı Sânî Bekir Sıtkı Efendi ise Bayramtepe Harbi’nde [16 Teşrînîsânî (Kasım) 1338 (1922)] şehadet şerbetini içiyorlar.

Ermenek Merkez 53 şehit ile ilk sırayı alırken, Gökçekent (Akmanastır) 4, Çatalbadem (Yukarı İrnebol) ve Güneyyurt (Gargara) 3’er, Sarıvadi (Özlüce) 2 ve Aşağıçağlar (Aşağı İzvit), Boyalık, İkizçınar (Aşağı İrnebol), Çavuş, Yalındal (Arnava) ve Görmeli’nin (Üçbölük) ise birer şehidi bulunuyor.

Ayrancı’nın tek şehidi Saray Köyü’nden Abdurrahmançavuşoğulları lakablı Mehmed oğlu Abdurrahmân [doğumu 1314 (1898)]; Fare Çodan Sırtı’nda 28 Teşrînîevvel (Ekim) 1338 (1922) tarihinde şehit düşüyor.

Savaş esnasında ağır yaralanan ve 2 Nolu Hastane’de şehit düşen Kışla Köyü’nden Mûsâ oğlu Hasan [doğumu 1305 (1889)] ise Başyayla’nın tek şehidi olarak kayda geçiliyor.

Beşkemerler Muharebesi’nde 29 Teşrînîevvel (Ekim) 1338 (1922) tarihinde şehit düşen Hacı Hasan oğlu Hüseyin, Kâzımkarabekir’in (Kızılkuyu Köyü) tek şehidi.

Sarıveliler’in 2 şehidi Hüseyin adını taşıyor. Bunlardan Osmankahyaoğulları’ndan Hüseyin oğlu Hüseyin [doğumu 1315 (1899)]; 15 Haziran 1337’de (1921) Dumlupınar Muhârebesi’nde, Dumlugözeli (Muzvadi) Mevlütoğulları lakaplı İbrahim oğlu Hüseyin [doğumu 1314 (1898)]; 30 Temmuz 1337 (1921) tarihinde İkinci İnönü Harbi’nde şehit düşüyorlar.

Şehitlerimizin şehadet şerbetini içtiği muhârebeler ve yerler irdelendiğinde harbin her safhasında bulunduğu ve vatan için canlarını çekinmeden verdiklerini anlıyoruz:

Adaçam Harbi, Adatepe, Afyon Muhârebesi, Arabalıtepe Meydan Harbi, Arpalık, Arpalıtepe Harbi, Balmahmûd Harbi, Basritepe, Bayramtepe Muhârebesi, Beşkemerler Muhârebesi, Beştepe Muhârebesi, Beylikköprü Harbi, Bursa Civarı Kazancı Muhârebesi, Çaldağı, Çaldağı Muhârebesi, Çamurlu Köyü, Çayhisar, Çifte Taşlı Tepe, Dumlupınar Muhârebesi, Düzağaç Muhârebesi, Eskipolatlı Harbi, Eskişehir Harbi, Fare Çotan Sırtı, Gediz Sırtı, Haymana Harbi, Horhor Kedi Harbi, Ilgaz Boğazı Harbi, Ilıca Şark Sırtı, İnönü Muhârebeleri(I-II), İslâmköy Muhârebesi, Kaplan Harbi, Karacaslan Muhârebesi, Karahisar Meydanı, Karakuyu Muhârebesi, Karköy Harbi, Kazuçuran Harbi, Kılıçarslan Muhârebesi (I-II), Kırgızdağı, Kırıkköy Arap Sırtları, Kızancı, Kireçtepe, Kocadağ Muhârebesi, Kolaklıtepe Muhârebesi, Kolankaya Mevkii, Köprü civarında, Kurtluca, Kuyuderesi Muhârebesi, Maçaklı, Meydan Harbi, Oluklu, Muhârebesi, Orta Ördün Sırtı, Pelentepe Harbi, Pelit Harbi, Pelittepe Harbi, Sakarya Meydan Muhârebesi, Sarıhalil Harbi, Seyitgazi Harbi, Sivritepe (Afyon), Şerefiye’nin Şark Sırtı, Tanaş Muhârebesi, Taşhan Grubu, Taşlıtepe, Tavşan Harbi, Tavşantepe Harbi, Tekke Tepe, Tersittepe, Tetrikyayla Muhârebesi, Tezekliyayla Harbi, Tınaztepe Muhârebesi, Tıroğlu Gediği Harbi, Toydemir Harbi, Yeniköy Harbi, Yıldıztepe Harbi ve Yumaktepe Muhârebesi.

Bu hastanelerde de tüm müdahalelere rağmen son nefeslerini verdiler:

1’inci Fırka Sıhhiye Bölüğü Hastanesi, 1’inci Kolordu Seyyar Hastanesi, 2 No’lu Hastane, Akşehir Hastanesi, Ankara Merkez Hastanesi, Ankara Taşhan Hastanesi, Diyarbekir Hastanesi, Konya Askeri Emraz-ı Hâriciye Hastanesi, Konya Askerî Hastanesi, Konya Hilâl-i Ahmer Hastanesi, Konya Merkez Hastanesi, Konya Hârici Hastanesi, Maraş Hastanesi ve Ürgüp Hastanesi.

Şeyh Sâid Harekâtı’ndaki Karamanlılar

Şeyh Sâid Harekâtı’nda ise 9 Karamanlı askerimiz şehit düşmüş. Ekmekçioğulları’ndan Mehmed Çavuş oğlu İsmâ’îl harekatta ilk kaybettiğimiz Karamanlı [16 Temmuz 1341 (1925)].

5’inci kolordu, 41’inci fırka, 19’uncu alay 2’nci tabur 5’inci bölükte yer alan 7 Karamanlı aynı gün [30 Temmuz 1341 (1925)] şehit düşmüşler. Başkışla Köyü’nden İmamoğulları lakaplı Abidin oğlu Hüseyin’i [doğumu 1316 (1900)]; 31 Temmuz 1341’de (1925) şehit verdik. Başkışla Köyü’nden 2, Bölükyazı (Masara) ve Narlıdere (Avgan) köylerinden birer er. Diğerlerinin köy yerleşim bilgilerine ulaşılamıyor.

İsyan hareketini bastırmaya Örküpoğulları’ndan Mehmet oğlu Kâmil [doğumu 1316 (1900)] çavuş rütbesinde katılırken, diğerlerinin rütbeleri ise er.

Şehitlerimizi rahmetle ve minnetle anıyoruz.

Uğur ERKÂN.