1937 yılının Mayıs ayı başları.

Karaman’da havalar iyi gitmektedir. Bu yıl mahsul bereketli olacaktır.

Münadiler her evden bir saksağan[1] kuşu istendiğini bağırırlar.

Yanlış duymadınız. Karaman belediyesi, her evden bir saksağan kuşu istemektedir. [2]

Müftü zâde Ahmed Efendi’nin (Öktem)[3] riyâsetinde toplanan Belediye Meclisi aldığı kararla; belediye hududları içinde bulunan her evin bir saksağan itlâf etmesi mecburiyetini koymuştur.

Buna sebep olarak bu kuşların buğday başaklarını insafsızca kesmesini göstermiştir.

Çünkü Karaman’ın altınbaşağı özeldir. [4]

Belediye bu karar için mayıs sonuna kadar mühlet verir. Bu müddet zarfında saksağan getirmiyenlerin vay haline… Cezayı müeyyide kapıdadır.

Akşam gazetesi “Şimdi Karaman’ın birçok köylerinde bilhassa şehirde halk saksağan tedariki ile meşguldür.” diye yazar.

Bu arada son yağmurlar sebebi ile buğday fiyatlarına mahsus bir düşüklük görülmeye başlanmıştır. On beş gün evvel 6 kuruşa satılan buğdaylar bugünlerde 4 kuruştan muamele görmektedir.

Bir kuşun itlâfı için çabalayan Karaman, bir yıl sonra başka bir kuş için seferber olur:

“Yabani kazların[5] yumurtaları toplanılmayacak!”

Karaman 1938 yılının Mayıs ayı sonuna bu emirle girer.[6]

Çavuş[7] ve Hotamış[8] göllerinde ve civarında bulunan yabani kazların geçen yıl olduğu gibi bu yıl da o civar köyler tarafından yumurtalarının toplanarak satılmakta olduğu duyulmuştur.

Esasen nesli azalmış olan bu av hayvanlarının bu suretle bütün bütün neslinin yok edilmesi cihetine gidildiği görülmüş ve bunun önüne geçilmesi Karaman Avcılar Kulübü tarafından kaymakamlığa bildirilmiştir.

Kaymakam Celâl Bey (Ünseli)[9] bunu nazarı dikkate alarak alâkadarlara tebliğat yapmıştır. Bu yumurta toplamak itiyadının menini emretmiştir.

Evet yıllar yılları kovalar. Sadece tüketmeye odaklanır insanımız. Tükendiğinin farkına varmadan.

Çavuş terk eder, Hotamış terk eder bir bir… Yumurtasına el sürmediğimiz göçmen kuşlar terk eder.

Bugün biraz kendimize gelmeye başlıyoruz. [10]

Gittiği yere kadar gitsin mi?

Uğur ERKÂN.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

[1] Saksağan (Pica pica); kargagiller (Corvidae) familyasından uzun kuyruklu kuş türlerini kapsayan bir cins ve Urocissa, Cissa, Cyanopica, cinslerini oluşturan kuş türlerinin ortak adı.

[2] Akşam Gazetesi,  5 Mayıs 1937, Sayı: 6661, s. 6.

[3] R. 1328/ M. 1912-R. 1333/ M. 1917 ve 1936-1938 yılları arasında olmak üzere 2 kez Karaman belediye reîsliği yapmıştır.

[4] Şehremanetinin nümunesine göre makarnanın ya Trakya veya Karaman buğdayından yapılması mecburî olduğundan…(Vakit Gazetesi, 8 Teşrinisani 1929, Sayı: 4249, s. 2). Ayrıca Karaman bulguruna da ilgi ve talep fazladır (https://ugur-erkan.com/erbabikalem/mazinin-aynasindan-karaman-boyasi/).

[5] Boz kaz (Anser anser); ördekgiller (Anatidae) familyasından 75–90 cm. boyunda, sulak alanlarda yaşayan, evcil kazın atası olan kaz türüdür. Düz uçan, yavaş kanat çırpan iri bir kuştur. Bacakları ve gagası pembedir.

[6] Akşam Gazetesi, 27 Mayıs 1938, Sayı: 7043, s. 5.

[7] Karaman merkezde kuşların göç yolu güzergâhı üzerinde yer alan şu an kurumuş göl. Eski adı “Çavuş Sazlığı”dır.

[8] Çumra ilçe merkezinin 10 km güney doğusunda yer alan şu an kurumuş göl. Eski adı “Hotamış Sazlığı”dır.

[9] 10 Kasım 1936-25 Mayıs 1939 tarihleri arasında Karaman kaymakamlığı vazifesini ifa etmiştir. Yerine Bolvadin Kaymakamı Feyzi Akkorun atanmıştır.

[10] Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü tarafından Konya Çumra III. Merhale Projesi kapsamında inşa edilen Hotamış Depolaması ile; 771 bin 100 dekar ziraî araziye su temin edilecek, aynı zamanda depolama alanı içerisinde yapılan 85 bin metrekare ve 60 bin metrekare büyüklüğündeki iki adet kuş adacığı ile de göçmen kuşlar eski yuvalarına kavuşturulacaktır. Böylece 100’den fazla kuş türünün de su ihtiyacı karşılanacak (http://www.dsi.gov.tr/haberler/2017/05/02/hotam%C4%B1%C5%9F-depolamas%C4%B1-i-le-g%C3%B6%C3%A7men-ku%C5%9Flar-yuvaya-geri-d%C3%B6n%C3%BCyor- Erişim tarihi: 18.08.2018).